शीर्षक : मनाला लागलेला घाव
“दवाखाना कितीही मोठा असला तरी, आपल्या लोकांनी मनाला दिलेले घाव कोणत्याच रिपोर्टमध्ये कळत नाही…”
या एकाच वाक्यात मानवी भावनांचं सर्वात कटू, आणि सर्वात खरं वास्तव सामावलं आहे.
शरीराची वेदना आपण औषधांनी, इंजेक्शनने, तपासण्यांनी सहज पाहू शकतो…
पण मनाची वेदना?
ती कुठल्याही मशीनमध्ये दिसत नाही.
ती डॉक्टरांच्या स्टेथोस्कोपवर ऐकू येत नाही.
ती रक्तातील घटकांप्रमाणे मोजता येत नाही.
या एकाच वाक्यात मानवी भावनांचं सर्वात कटू, आणि सर्वात खरं वास्तव सामावलं आहे.
शरीराची वेदना आपण औषधांनी, इंजेक्शनने, तपासण्यांनी सहज पाहू शकतो…
पण मनाची वेदना?
ती कुठल्याही मशीनमध्ये दिसत नाही.
ती डॉक्टरांच्या स्टेथोस्कोपवर ऐकू येत नाही.
ती रक्तातील घटकांप्रमाणे मोजता येत नाही.
शरीर आजारी पडलं की बाहेरचं जग आपल्याला सांभाळते;
पण मन आजारी पडलं की तीच जग कधी कधी आपल्या जवळच्या लोकांसकट
आपल्याकडे दुर्लक्ष करते.
पण मन आजारी पडलं की तीच जग कधी कधी आपल्या जवळच्या लोकांसकट
आपल्याकडे दुर्लक्ष करते.
मनाला लागलेली जखम रक्ताळत नाही… पण आतून मोडते
जेव्हा परके दुखावतात, तेवढं दुखत नाही;
पण "आपले" लोक जेव्हा शब्दांचा, दुर्लक्षाचा, शंकेचा किंवा अविश्वासाचा बाण सोडतात,
तेव्हा त्या जखमा डोळ्यांना दिसत नाहीत,
पण आत्म्याला थेट छेदून जातात.
पण "आपले" लोक जेव्हा शब्दांचा, दुर्लक्षाचा, शंकेचा किंवा अविश्वासाचा बाण सोडतात,
तेव्हा त्या जखमा डोळ्यांना दिसत नाहीत,
पण आत्म्याला थेट छेदून जातात.
एखादं रुग्णालय शरीराची तपासणी करू शकतं;
पण कोणता रिपोर्ट सांगू शकेल की
तुम्ही किती वेळा रात्री स्वतःलाच समजावून झोपलात?
किती वेळा हृदयातले शब्द दाबून ठेवले?
किती वेळा जवळच्यांच्या वागण्यातून “आपण महत्वाचे नाही” असं जाणवलं?
किती वेळा ओठांवर हसू होतं, पण आत कुणीतरी हंबरडा फोडून रडत होतं?
पण कोणता रिपोर्ट सांगू शकेल की
तुम्ही किती वेळा रात्री स्वतःलाच समजावून झोपलात?
किती वेळा हृदयातले शब्द दाबून ठेवले?
किती वेळा जवळच्यांच्या वागण्यातून “आपण महत्वाचे नाही” असं जाणवलं?
किती वेळा ओठांवर हसू होतं, पण आत कुणीतरी हंबरडा फोडून रडत होतं?
भावनांच्या एक्सरे मशीन जगात बनल्या नाहीत,
आणि कदाचित बनूही नयेत
कारण काही दुःखं इतकी वैयक्तिक असतात की ती सांगण्याची इच्छा सुद्धा होत नाही.
आणि कदाचित बनूही नयेत
कारण काही दुःखं इतकी वैयक्तिक असतात की ती सांगण्याची इच्छा सुद्धा होत नाही.
आपलीच माणसं सर्वात जास्त का दुखावतात?
कारण त्यांच्याकडून आपण अपेक्षा ठेवतो.
आपण त्यांना मन उघडून देतो.
त्यांच्या शब्दांना वजन असतं.
त्यांच्या उपस्थितीत आपल्या भावना नुसत्या तरंगत नसतात,
त्या खोलवर रुजलेल्या असतात.
आपण त्यांना मन उघडून देतो.
त्यांच्या शब्दांना वजन असतं.
त्यांच्या उपस्थितीत आपल्या भावना नुसत्या तरंगत नसतात,
त्या खोलवर रुजलेल्या असतात.
परक्यांचा अपमान काट्यासारखा टोचतो,
पण आपल्या लोकांचं दुर्लक्ष
तलवारीसारखं हृदयाला दोन भागांत कापून टाकतं.
पण आपल्या लोकांचं दुर्लक्ष
तलवारीसारखं हृदयाला दोन भागांत कापून टाकतं.
या भावनिक जखमेचं एक वैशिष्ट्य असतं
ती तुटलेल्या हाडासारखी लगेच प्रकटीत होत नाही.
ती हळूहळू पसरते,
आपल्या आत्मविश्वासावर, स्वभावावर,
आणि अगदी आपल्या हसण्यातही सावली टाकते.
ती तुटलेल्या हाडासारखी लगेच प्रकटीत होत नाही.
ती हळूहळू पसरते,
आपल्या आत्मविश्वासावर, स्वभावावर,
आणि अगदी आपल्या हसण्यातही सावली टाकते.
मन दुखावलं की शरीरही आजारी पडतं पण कारण मात्र “अज्ञात” दाखवलं जातं
ताण, मानसिक उद्वेग, चिंता, अपेक्षा, नाती, गैरसमज…
हे सगळं डॉक्टरांना दिसत नाही.
ते फक्त लक्षणं तपासतात
डोकेदुखी, छातीत धडधड, भूक न लागणं, झोप न येणं…
पण हे लक्षणं कशामुळे आली त्याच्या खोल कारणांपर्यंत
कोणताही रिपोर्ट पोहोचत नाही.
हे सगळं डॉक्टरांना दिसत नाही.
ते फक्त लक्षणं तपासतात
डोकेदुखी, छातीत धडधड, भूक न लागणं, झोप न येणं…
पण हे लक्षणं कशामुळे आली त्याच्या खोल कारणांपर्यंत
कोणताही रिपोर्ट पोहोचत नाही.
आपल्या लोकांच्या मन दुखावणाऱ्या वागणुकीचा
किती मोठा “mental trauma” होतो
याची नोंद कोणतीही चाचणी करत नाही.
किती मोठा “mental trauma” होतो
याची नोंद कोणतीही चाचणी करत नाही.
शरीर नेहमी मनाचं ऐकतं…
म्हणून मन दुखलं की शरीर आजारी पडतंच.
पण डॉक्टरांच्या फाईलमध्ये मात्र लिहिलेलं असतं
“Stress related issues.”
आणि तो stress काय होता?
हा प्रश्न मात्र कोणी विचारत नाही…
कारण होणाऱ्या वेदना अदृश्य असतात.
म्हणून मन दुखलं की शरीर आजारी पडतंच.
पण डॉक्टरांच्या फाईलमध्ये मात्र लिहिलेलं असतं
“Stress related issues.”
आणि तो stress काय होता?
हा प्रश्न मात्र कोणी विचारत नाही…
कारण होणाऱ्या वेदना अदृश्य असतात.
जखमांना औषध लागतं पण मनाला काय लागतं?
मनाला फक्त तीन गोष्टी लागतात:
ऐकणारा,
समजून घेणारा,
आणि स्वीकारणारा.
ऐकणारा,
समजून घेणारा,
आणि स्वीकारणारा.
औषधांच्या दुकानात हे मिळत नाही.
रुग्णालयातही नाही.
अगदी श्रीमंती, पैसा, प्रसिद्धी काहीच या जखमेवर काम करत नाही.
रुग्णालयातही नाही.
अगदी श्रीमंती, पैसा, प्रसिद्धी काहीच या जखमेवर काम करत नाही.
भावना जपणाऱ्या आणि आपल्याला आपलंसं करणाऱ्या माणसांनीच
मनाच्या जखमा हळूहळू भरून काढू शकतात.
मनाच्या जखमा हळूहळू भरून काढू शकतात.
कधीकधी फक्त एखाद्या व्यक्तीचं
“मी आहे ना”
हे शब्दच
मोठ्या वेदनेवर सर्वात प्रभावी औषध ठरतात.
“मी आहे ना”
हे शब्दच
मोठ्या वेदनेवर सर्वात प्रभावी औषध ठरतात.
शेवटी… मन मजबूत असतं, पण तुटत नाही असं नाही
कितीही धीर देऊन घेतला,
कितीही स्वतःला समजावलं,
कितीही सकारात्मक राहायचा प्रयत्न केला
तरी आपल्या लोकांच्या शब्दांनी किंवा कृतीनी पडलेले घाव
खरंच खोल असतात.
कितीही स्वतःला समजावलं,
कितीही सकारात्मक राहायचा प्रयत्न केला
तरी आपल्या लोकांच्या शब्दांनी किंवा कृतीनी पडलेले घाव
खरंच खोल असतात.
पण या जखमा आपल्याला एक गोष्ट शिकवून जातात
कुठे बोलायचं, कुणाशी बोलायचं,
आणि कुणाला हृदयात स्थान द्यायचं.
कुठे बोलायचं, कुणाशी बोलायचं,
आणि कुणाला हृदयात स्थान द्यायचं.
हो… दवाखाना मोठा असू शकतो,
डॉक्टर उत्तम असू शकतात,
यंत्रणा आधुनिक असू शकते
पण मनाला लागलेला धक्का
कुठल्याही रिपोर्टमध्ये पकडला जात नाही.
डॉक्टर उत्तम असू शकतात,
यंत्रणा आधुनिक असू शकते
पण मनाला लागलेला धक्का
कुठल्याही रिपोर्टमध्ये पकडला जात नाही.
तो फक्त अनुभवला जातो…
शांतपणे… एकट्याने…
आणि वेळ जसजसा जातो,
मन पुन्हा स्वतःला तयार करतं
थोडं अधिक शहाणं,
थोडं अधिक सावध,
आणि कधी कधी…
थोडंसं अधिक मजबूत.
शांतपणे… एकट्याने…
आणि वेळ जसजसा जातो,
मन पुन्हा स्वतःला तयार करतं
थोडं अधिक शहाणं,
थोडं अधिक सावध,
आणि कधी कधी…
थोडंसं अधिक मजबूत.
©® सचिन कमल गणपतराव मुळे...
परभणी, ९७६७३२३३१५
परभणी, ९७६७३२३३१५
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा