अनोखी गाठ भाग १२ मराठी कादंबरी

( मागच्या भागात आपण पाहिलं की आजीच्या अनोख्या स्टोरी बद्दल जाणून घेण्यासाठी समीरा उत्सुक असते. प्रयन्त करूनही समीराला आजीशी या विषयावर बोलायला मिळत नाही. त्यामुळे ही गोष्ट ती अभिषेकला सांगते. अभिषेक जेवताना खूप दिवसात आजीच्या हाताने तेल लावून घेतलं नाही आणि गच्ची वर बसून गप्पा मारल्या नसल्याचं सांगतो आणि आज आपण वर गच्चीवर झोपायचं असं आजीला सांगतो. आजी त्याचं म्हणणं मान्य करते. रात्री सर्व ( जानकी, स्वाती, समीरा, आजी आणि अभिषेक ) गच्चीवर येतात. प्रेमविवाह विषयी बोलता बोलता समीरा आजीच्या लग्नाविषयी विचारते आणि आजी स्टोरीला सुरुवात करते. आता पुढे......)


आजी पुढे सांगत होती, "मी दाग दागिन्यांनी, फुलांनी सजवून बसली असताना बाहेरून आरडा ओरडाच्या आवाज येवू लागले. घरातील मोठ्या वयस्कर बाया बाहेर शक्य तितका कानोसा घेऊन बाहेर नक्की काय चालू आहे याचा अंदाज घेत होत्या. पुढे पुढे आवाज मोठा झाला. मी घाबरून मोठया आईला ( काकी ) मिठी मारली. माझी आजी धीर करून बाहेर गेली. थोड्या वेळाने आता येवून रडू लागली. आजीला रडताना पाहून मला पण रडू येत होतं. आई, काक्या, आत्या आजीला काय झालये बाहेर विचारू लागल्या.  आजी म्हणाली की, " व्हराड लग्नासाठी निघालं आणि रस्त्यात त्यांना दरोडेखोरांनी अडवलं. त्या झटपटीमध्ये दरोडेखोरांनी व्हराडामधील काही लोकांना तलवारी आणि कोयत्याने मारलं. त्यात कावेरीच्या नवऱ्याला पण खूप मार लागला. वैद्यकडे नेईपर्यंत त्याने जीव सोडला.

हे ऐकून घरात सर्वांना घाम फुटला. बाहेर ज्या मुलाशी माझं लग्न ठरलं होतं त्याचे आई - वडील आणि बाकी नातेवाईक होते. जे मला दोष देत होते. मी पांढऱ्या पायाची आहे, माझ्या मुळे त्यांच्या मुलाचा जीव गेला असं म्हणून जोर - जोरात ओरडत होते. जेमतेम १२ वर्षांची होते मी त्यामुळे नक्की काय चालू आहे हे फारस कळतं नव्हतं. पण जे काही सुरु होतं त्यामुळे मी खूप घाबरले होते. घरच्यांना आता खूप टेन्शन आलं होतं की माझं पुढे कसं होणार? कारण मी ना धड कुमारिका होते कारण मला हळद लागली होती आणि ना विधवा कारण लग्न लागलं नव्हतं. त्यावेळी एका मुलीची वरात दोनदा कधी आली नव्हती. त्यात मी अपशकुनी ठरवले गेले होते. "

समीरा आणि जानकी आजीकडे डोळे मोठे करून, मन लावून ऐकत होत्या. जानकी म्हणाली, " पणजी आजी अगं त्यात तुझा काय दोष होता ? तुला का बोलले ते लोक ? तू थोडी ना पाठवलं होतंस दरोडेखोरांना ? असे कसे वागू शकतात ते लोक ?" जानकीला आपल्या आजीला कोणीतरी कारण नसताना वाईट बोललं होतं हे ऐकून खूप राग येत होता आणि तो तिच्या बोलण्यातून कळतही होता. जानकीचं बोलणं ऐकून आजीला बरं वाटत आतापर्यंतच्या आयुष्यात जानकी , समीरा परदेशी राहिल्या होत्या पण मनात भारत नक्कीच होता म्हणून तर आयुष्यात पहिल्यांदा भेटलेल्या आजीला भूतकाळात कोणीतरी वाईट बोललं हे ऐकून त्यांना वाईट वाटत होतं. मायेची , आपलेपणाची ओढ , जाणीव जानकीच्या बोलण्यातून सर्वांना कळत होती. 

आजी पुढे बोलतात, " जानकी , बाळा तो काळ तसाच होता. काही वाईट झालं की स्त्री च्या माथी मारायचं. अगदी स्त्री सुद्धा स्त्रियांना त्रास द्यायच्या . अजूनही फार काही बदललं नाहीये. आजही मुलीचा पायगुण असं म्हणतात. पुरुष यातून मुक्त आहेत. नवरा मेला तर बायकोमुळे , त्यामुळे पुढचं आयुष्य विधवेचं आणि अधिक खडतर . दुसरीकडे बायको मेली तर तीच तेरावही पूर्ण होत नाही तोपर्यँत पुरुषच्या दुसऱ्या लग्नाचा घाट. असाच काळ होता तो. यातून असंख्य स्त्रिया गेल्या आहेत. त्याच कशाला जवळजवळ सर्वच स्त्रिया त्रास, अपमान या गोष्टी होत्याच. देवाने प्रत्येकाला स्वतंत्र जीव, अस्तित्व दिलं आहे. ज्यावर त्या जीवाचा हक्क आहे. पण स्वतःच्या फायद्यासाठी काहींनी आपआपल्या परीने धर्म अर्थ सांगितला आणि त्यानुसार वागणे बंधन बनवलं. आपल्या देशात पूर्वी पासून स्त्री पुरुष समानता पूर्वीपासून असती तर आज हा देश जगात सर्वांत पुढे असता. विचार कर. शतकानुशतके या देशातली अर्धी लोकसंख्या घरात होती . त्यांना बाहेर पडून त्याचं कौशल्य दाखवायचं भाग्य नव्हतं. ज्यांना ज्यांना भाग्यांनी साथ दिली त्यांनी इतिहास घडवला. महाराणी ताराराणी बाईसाहेब याचं उदाहरण घे. जेव्हा स्वराज्याची धुरा त्यांना हाती घ्यायची व आली त्यावेळी त्या फार फार तर २४ - २५ वर्षांच्या असतील आणि समोरचा शत्रू औरंगजेब ? त्याच्या पाठीशी लाखोंचं सैन्य , असंख्य लढाईचे अनुभव, तो कपटी आणि धूर्त राजकारणी होता. त्याने आपल्या सख्या बापाला आणि भावांनाही सोडलं नाही अश्या हैवानाशी सामना करायला त्या सज्ज झाल्या. आपल्या हाताशी असलेलं सैन्य पुन्हा नव्याने उभं केलं. एक स्त्री स्वराज कसे सांभाळणार आणि एवढ्या मोठ्या शत्रूशी कसा सामना करणार ? याबाबतीत लोक साशंक होती. पण त्यांना लढाई मैदानात शत्रूची धूळधाण उडवताना पाहून पाहणाऱ्याला साक्षात भद्रकाली तांडव करत असल्याचा भास होतं असे. आपल्या महारानीला असं लढताना पाहून सैन्यात एक वेगळी ऊर्जा , एक वेगळी वीज उसळत असे. नंतर जनसामान्यात देखील साक्षात भद्रकाली आपलं आणि स्वराजाचं रक्षण करतेय याची खात्री झाली आणि लोक निर्धास्त झाले. ७ - ८ वर्ष औरंगजेब जिवंत असेपर्यंत हा संग्राम सुरु होता. यासर्वांत औरंजेबाला जी गोष्ट आतल्या आत खात होती ती म्हणजे छत्रपती शिवाजी महाराज आणि छत्रपती संभाजी महाराज यासारख्या लढवय्या पुरूषासोबत लढणारा , संभाजी महाराजांसारख्या अजिंक्य योद्धयाला कपटाने का होईना पण पकडणारा एक मुरलेला राजकारणी एक स्त्रीला हरवू शकत नव्हता. ती भद्रकाली स्वराजरक्षणासाठी एवढ्या मोठ्या बलाढ्य शत्रू समोर तेवढ्याच ताकदीने उभी राहत होती. आयुष्यात स्वतःला 'आलमगीर ' म्हणवून घेणारा आयुष्याचं शेवटी एका स्त्रीकडून हरला ही गोष्ट त्याला कलंक वाटत होती. शेवटी त्याला याच स्वराज्याच्या मातीत जीव सोडावा लागला.