ललाटलेख
ही गोष्ट आहे दोन सख्या बहिणींची. सख्या असूनही दोघींचे जीवन पूर्णपणे वेगळे आहे.
भाग ४
बोर्डाच्या परीक्षेत निशा पहिली आली पण तिच्या सत्काराला घरातले कोणीही उपस्थित नव्हते. तसेच तिच्याबरोबर काॅलेजमध्ये एॅडमिशन घ्यायला ही कोणी नव्हते. सत्काराच्या वेळी कुणी नव्हते म्हणून तिने आईला विचारले, “आई तुम्ही कोणीच का आला नाही?’ तिला उत्तर बाबांकडून मिळाले. “काही फार मोठा पराक्रम नाही केलास? बोर्डाच्या परीक्षेत शाळेत तर पहिली आली आहेस, राज्यात नाही. बाळाकाकांना मुलींच्या कुठल्याही गुणांचे कधीच नव्हते. “कुठली साईड घेणार आहेस?’ त्याच करड्या आवाजात विचारले.
“ सायन्स” निशा म्हणाली.
“झेपणार आहे का तुला? शाळेच्या परीक्षेसारखे सोपे नाही ते. आणि पुढे जाऊन काय करणार?’ बाळा काका.
“बघू, चांगले मार्क मिळाले तर मेडीकल ला जायची इच्छा आहे.’ निशा निश्चयाने म्हणाली.
“माझे ऐक. काॅमर्स घे आणि ग्रॅज्युएट हो. म्हणजे तुझे लग्न करून दिले की मी मोकळा.’बाळाकाकांनी सुचवले.
“नाही, मी सायन्स घेणार आणि स्वतःच्या पायावर उभी राहिल्या शिवाय मी लग्न करणार नाही.’ नावाने ठामपणे उत्तर दिले आणि ती कपडे बदलायला गेली. दुसऱ्या दिवशी काॅलेजमध्ये एॅडमिशन घ्यायला तिच्याबरोबर कुणी आले नव्हते. तिच्या सगळ्या मैत्रिणीबरोबर त्यांचे पालक होते, ही मात्र एकटी होती. तिला सायन्स हवे होते ते तिच्या मार्कांमुळे सहज मिळाले. शिवाय स्काॅलरशीपही मिळाली. त्यामुळे “मी जास्तीचे पैसे देणार नाही” ह्या बाबांच्या बोलण्याला आपोआपच उत्तर मिळाले.
“ सायन्स” निशा म्हणाली.
“झेपणार आहे का तुला? शाळेच्या परीक्षेसारखे सोपे नाही ते. आणि पुढे जाऊन काय करणार?’ बाळा काका.
“बघू, चांगले मार्क मिळाले तर मेडीकल ला जायची इच्छा आहे.’ निशा निश्चयाने म्हणाली.
“माझे ऐक. काॅमर्स घे आणि ग्रॅज्युएट हो. म्हणजे तुझे लग्न करून दिले की मी मोकळा.’बाळाकाकांनी सुचवले.
“नाही, मी सायन्स घेणार आणि स्वतःच्या पायावर उभी राहिल्या शिवाय मी लग्न करणार नाही.’ नावाने ठामपणे उत्तर दिले आणि ती कपडे बदलायला गेली. दुसऱ्या दिवशी काॅलेजमध्ये एॅडमिशन घ्यायला तिच्याबरोबर कुणी आले नव्हते. तिच्या सगळ्या मैत्रिणीबरोबर त्यांचे पालक होते, ही मात्र एकटी होती. तिला सायन्स हवे होते ते तिच्या मार्कांमुळे सहज मिळाले. शिवाय स्काॅलरशीपही मिळाली. त्यामुळे “मी जास्तीचे पैसे देणार नाही” ह्या बाबांच्या बोलण्याला आपोआपच उत्तर मिळाले.
जशी निशा मोठी होत होती तशीच अशाही मोठी होत होती. ती आता आठवीत जाणार होती. ती “मोठी” झाली. तिच्या खूप पोटात दु खायचे. तिला वेळी अवेळी झोपायची सवलत होती. एखाद्या कामाला तिने ह्या चार दिवसांत हात लावला नाही तरी तिला कोणी ओरडत नव्हते. जे नियम निशाला होते ते घशाच्या बाबतीत थोडे शिथिल होते. आठवी सुरू झाल्यावर ईशान्य गणित थोडे अवघड जाऊ लागले. तिने लाडात येऊन बाबांना विचारले, “बाबा मला गणित अवघड जाते आहे, मी क्लासला जाऊ का?
“ का तू कोणी वेगळी आहेस? जे निशाला लागू तेच तुलाही. क्लास लावायचा नाही. स्वतःच्या हिमतीवर अभ्यास करायचा.’ बाळाकाका ओरडले.
निशा तिथेच अभ्यास करत होती. दोन खोल्यात आणखी कुठे बसणार? ती मनातल्या मनात म्हणाली, “ हा माणूस कधीही बदलणार नाही.’ पण ती एवढेच बोलून थांबली नाही. दुसऱ्या दिवसापासून तिने ईशाचा गणिताचा अभ्यास घ्यायला सुरवात केली.
अकरावी बारावीला निशाने खूप मनापासून अभ्यास केला. मेडिकलला एॅडमिशन घ्यायची तिची खूप मनापासून इच्छा होती. पण प्रत्येकवेळी नशीब साथ देतात असे नाही. तिच्या मेहनतीला फळ आले नाही. फक्त दोन मार्कांसाठी तिची मेडीकल ची ऍडमिशन चुकली. डोनेशनचा काही प्रश्नच नव्हता. बाळाकाका काही देणार नव्हतेच, पण निशालाही ते पटणार नव्हते. खूप खूप अस्वस्थ झाली निशा. तिला सावरणारे ही कुणी नव्हते आणि समजवणारे ही. तिचे तिनेच स्वतःची समजूत घातली आणि दुसरा मार्ग शोधायला लागली. तरी बाळाकाका तिला म्हणालेच, “मेडिकल तर नाही जमले, आता कशाला सी. ए. वगैरेच्या भानगडीत पडतेस, ग्रॅज्युएट हो आणि लग्न करून टाक.’
“ काही झाले तरी मी हे करणार नाही. मी सी. ए. करणार, नोकरी करणार मग लग्नाचे बघू.’ नावाने स्पष्टपणे सांगितले.
प्रश्न फक्त एवढाच होता, बारावी सायन्स केल्यानंतर तिला काॅमर्स आणि विशेषतः सी. ए. करता येईल का? पण सगळे सहज झाले, काॅमर्स काॅलेजला ऍडमिशन ही मिळाली आणि सी. ए. एंट्रन्सच्या परीक्षेचा फाॅर्मही तिने भरला.
आता ईशाही दहावी बोर्डाच्या परीक्षेची जोरात तयारी सुरु केली होती. रात्री स्वयंपाक खोलीत ती आणि निशा दोघीजणी अभ्यास करत. कारण बाळा काकांना बरोबर दहा वाजता खोलीतले लाईट बंद करीत. दिवसभर नोकरी आणि जादाची दोन कामे केल्यानंतर त्यांना शांत झोपेची खूप आवश्यकता असे. परीक्षा जवळ आल्या तसे मात्र बाळाकाका दोघींना लवकर झोपायला लावत. कारण जागरणाचे तब्येत बिघडू नये म्हणून. कुणाही त्यांना परीक्षा जवळ आल्यावर कामे करायला लावत नसे. तसे ही ती मुलींना कामाचे वळण हवे म्हणून काम करायला लावत असे. गुणाला स्वतःला कुठल्याही कामाचा कंटाळा नव्हता. तिला लहानपणापासूनच सगळ्या कामाची सवय होती. आई बाबांचे असे वागणे निशा आणि ईशासाठी आश्चर्यच होते. आई बद्दल त्यांना माहिती होते. ती बिचारी बाबांच्या पुढे एक शब्द ही बोलायची नाही. पण “बाबांच्या मध्ये अचानक इतका बदल कसा काय झाला’ हे मात्र दोघींना कळत नव्हते. “कसे का होईना, हे ही नसे थोडके’ असे दोघी म्हणत होत्या कारण आजपर्यंत त्यांनी बाबांना फक्त कडक शिस्तीत राहिलेले पाहिले होते. आज त्यांना पहिल्यांदा बाबा मध्ये त्यांच्याविषयी साॅफ्टवेअर काॅर्नर दिसला. त्यांना कुठे माहिती होते बाबा कडक असले तरी आतून अगदी मऊ आणि गोड आहेत.
“ का तू कोणी वेगळी आहेस? जे निशाला लागू तेच तुलाही. क्लास लावायचा नाही. स्वतःच्या हिमतीवर अभ्यास करायचा.’ बाळाकाका ओरडले.
निशा तिथेच अभ्यास करत होती. दोन खोल्यात आणखी कुठे बसणार? ती मनातल्या मनात म्हणाली, “ हा माणूस कधीही बदलणार नाही.’ पण ती एवढेच बोलून थांबली नाही. दुसऱ्या दिवसापासून तिने ईशाचा गणिताचा अभ्यास घ्यायला सुरवात केली.
अकरावी बारावीला निशाने खूप मनापासून अभ्यास केला. मेडिकलला एॅडमिशन घ्यायची तिची खूप मनापासून इच्छा होती. पण प्रत्येकवेळी नशीब साथ देतात असे नाही. तिच्या मेहनतीला फळ आले नाही. फक्त दोन मार्कांसाठी तिची मेडीकल ची ऍडमिशन चुकली. डोनेशनचा काही प्रश्नच नव्हता. बाळाकाका काही देणार नव्हतेच, पण निशालाही ते पटणार नव्हते. खूप खूप अस्वस्थ झाली निशा. तिला सावरणारे ही कुणी नव्हते आणि समजवणारे ही. तिचे तिनेच स्वतःची समजूत घातली आणि दुसरा मार्ग शोधायला लागली. तरी बाळाकाका तिला म्हणालेच, “मेडिकल तर नाही जमले, आता कशाला सी. ए. वगैरेच्या भानगडीत पडतेस, ग्रॅज्युएट हो आणि लग्न करून टाक.’
“ काही झाले तरी मी हे करणार नाही. मी सी. ए. करणार, नोकरी करणार मग लग्नाचे बघू.’ नावाने स्पष्टपणे सांगितले.
प्रश्न फक्त एवढाच होता, बारावी सायन्स केल्यानंतर तिला काॅमर्स आणि विशेषतः सी. ए. करता येईल का? पण सगळे सहज झाले, काॅमर्स काॅलेजला ऍडमिशन ही मिळाली आणि सी. ए. एंट्रन्सच्या परीक्षेचा फाॅर्मही तिने भरला.
आता ईशाही दहावी बोर्डाच्या परीक्षेची जोरात तयारी सुरु केली होती. रात्री स्वयंपाक खोलीत ती आणि निशा दोघीजणी अभ्यास करत. कारण बाळा काकांना बरोबर दहा वाजता खोलीतले लाईट बंद करीत. दिवसभर नोकरी आणि जादाची दोन कामे केल्यानंतर त्यांना शांत झोपेची खूप आवश्यकता असे. परीक्षा जवळ आल्या तसे मात्र बाळाकाका दोघींना लवकर झोपायला लावत. कारण जागरणाचे तब्येत बिघडू नये म्हणून. कुणाही त्यांना परीक्षा जवळ आल्यावर कामे करायला लावत नसे. तसे ही ती मुलींना कामाचे वळण हवे म्हणून काम करायला लावत असे. गुणाला स्वतःला कुठल्याही कामाचा कंटाळा नव्हता. तिला लहानपणापासूनच सगळ्या कामाची सवय होती. आई बाबांचे असे वागणे निशा आणि ईशासाठी आश्चर्यच होते. आई बद्दल त्यांना माहिती होते. ती बिचारी बाबांच्या पुढे एक शब्द ही बोलायची नाही. पण “बाबांच्या मध्ये अचानक इतका बदल कसा काय झाला’ हे मात्र दोघींना कळत नव्हते. “कसे का होईना, हे ही नसे थोडके’ असे दोघी म्हणत होत्या कारण आजपर्यंत त्यांनी बाबांना फक्त कडक शिस्तीत राहिलेले पाहिले होते. आज त्यांना पहिल्यांदा बाबा मध्ये त्यांच्याविषयी साॅफ्टवेअर काॅर्नर दिसला. त्यांना कुठे माहिती होते बाबा कडक असले तरी आतून अगदी मऊ आणि गोड आहेत.
क्रमशः
©️®️ सौ. हर्षाली प्रसन्न कर्वे
मिरज
मिरज
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा