गुरुविण ठरते अपूर्ण शिक्षण

म्हणजेच मानवाचा एक सुसंस्कृत माणूस होण्यासाठी नुसतेच शिक्षण पुरेसे नाही तर त्या शिक्षणाचे योग्य पद्धतीने उपयोजन होणे देखील तितकेच अभिप्रेत आहे. या उपलब्ध ज्ञानाचे सकारात्मक उपयोजन होऊन शिष्यातील विविध कोशल्यांचा विकास होण्यासाठी गुरू सदैव तत्पर असतात. आपल्या संस्कृतीला अगदी पुरातन काळापासून गुरू-शिष्य परंपरा लाभलेली आहे. स्वामी विवेकानंद यांचे गुरू रामकृष्ण परमहंस होते तर गोपाळ कृष्ण गोखले यांचे गुरू होते महात्मा गांधी...! एवढंच नव्हे तर कूटनीती... अर्थकारण आणि आपल्या कुशल राजनीतीसाठी जगभरात ख्याती प्राप्त असलेले चाणक्य यांचे नाव त्यांचे गुरू चणक यांच्याच नावावरून पडले होते. महाभारतात आपल्या प्रिय मित्र अर्जुनाचा सारथी झालेले भगवान श्रीकृष्ण... त्यांचे एकूण पाच गुरू होते ज्यांची पुराणात देखील नोंद आहे. ते पाच गुरू म्हणजे महर्षी सांदीपनी, जैन धर्मातील बावीसावे तिर्थंकर भगवान नेमीनाथजी, घोर अंगिरस, महर्षी वेद व्यास आणि भगवान परशुराम! म्हणजे या समस्त विश्वाचं... आपल्या धर्माच रक्षण करणारा चक्रधर महान ठरतो तो त्याला लाभलेल्या गुरूंच्या अनमोल मार्गदर्शनामुळेच! गुरू-शिष्य परंपरेतील एक अजरामर जोडी म्हणजे शिष्य एकलव्य ज्याने गुरू द्रोण यांना केवळ गुरूच मानले नाही तर आपली निष्ठा मोठ्या साहसाने सिद्ध केली देखील!