इथे भूतकाळ अजून जिवंत आहे – भाग आठवा
©® डॉ अमित मेढेकर
©® डॉ अमित मेढेकर
रात्र काळोखाच्या जाळ्यामध्ये अजून घट्ट गुंतत होती. पावसाचे थेंब लालसर आकांतासारखे मातीवर उडत होते, आणि दूरवर आकाशाची छाती फाडणाऱ्या विजेच्या तुकड्यांनी जंगलावर एक अनैसर्गिक निळा प्रकाश पसरलेला होता. चंद्र ढगाआड दडला तरी त्याच्या अस्थिर सावल्या दर क्षणाला जागा बदलत होत्या, जणू देवयानीचा अनाम घाव सृष्टीवर त्या लिहून ठेवत होत्या.
जय, विकी, जितू आणि लक्ष्य एका पडक्या जीपमधून बॅटरीच्या उजेडावर वाट कापत होते. त्या आलेखघरात त्यांना जो नकाशा मिळाला होता त्यावरील शेवटचा ठिपका होता—मोरगडचा वाडा—आतापर्यंतचं त्यांचं अंतिम लक्ष्य. तिथूनच त्या “दडपशाहीच्या मोराचा”—म्हणजे राजघराण्यात मिसळलेल्या वजीराच्या रक्ताचा—शेवटचा धागा सापडू शकतो, असा जयचा ठाम अंदाज होता. वाडा गाठायच्या आधीच सगळ्यांची छाती एका अनामिक भीतीने दडपली होती; प्रत्येकाला आतून हलकेच जाणवत होतं की हा प्रवास केवळ शोधाचा नाही, तर विध्वंसाचा प्रतीक असू शकतो.
जीपची हेडलाइट्स कडेकडेने वाढणाऱ्या काटेरी वेलींना फाडत जात होत्या. अचानक समोरची वाट झाडांच्या जाळीने बंद झाल्यासारखी दिसली आणि इंजिनात रखरखीत फडफड ऐकू आली. विकीनं ब्रेक दाबला, पण जीपचं स्टेयरिंग वेडेवाकडे होत झाडाच्या बुंध्याला जाऊन धडकले आणि गाडी थांबली.
“हीच वेळ होती बंद पडायची?” विकी वैतागत म्हणाला.
जय लगेच उत्तरला...“कदाचित ही वेळ निवडली गेलीय, विकी.”
जय लगेच उत्तरला...“कदाचित ही वेळ निवडली गेलीय, विकी.”
ते गाडीतून बाहेर पडले. इंधनाचा वास हवा सुन्न करत होता. लोंबकळणाऱ्या धुक्यातून समोरचं अगदी थोडेसे दिसत होतं. पावसाचा भकास आवाज कानात घुमू लागला आणि त्यांच्यावर एक अघोरी शांतताही दाटली.
हळूहळू चालत ते झाडाझुडूपातून ते वाडा गाठू लागले. थोड्याच वेळात बॅटरीचा शिडकावा पुढे जाताच काचांच्या तुकड्यांतून परावर्तित होणारी निळसर पाटी दिसली. जवळ गेल्यावर लक्षात आलं—ती एका कमी उंचीच्या कमानीची मोडकळी होती, ज्यावर मोरपिसाचा गोलाकार आकार गुंफलेला होता. तिथल्या उभ्या दगडावर कोरलेला शब्द दिसला—“मोरगड हवेली”.
हिच तीच हवेली—इथूनच राजघराण्याचे अर्धा वैभव आणि वजीराच्या समान सत्तेचा खेळ सुरू झाला होता. हवेलीचे लोखंडी दरवाजे मोकळेच होते, परंतु आतमध्ये अंधार होता, असंख्य कुजलेल्या वासांची गर्दी तिथे झाली होती. जय ने दरवाज्यावर हलक्या हाताने ढकलताच खडखडाट झाला—दुसरी बाजू आपोआप उघडली; जणू एखाद्यानं आधीच त्यांच्यासाठी आतली वाट मोकळी ठेवली होती.
त्यांनी हवेलीत पाऊल टाकल्याबरोबर थंड हवेची गार झुळूक त्यांच्या नसानसात घुसली. मेणबत्त्यांच्या बाशिंगांनी कोरलेले भिंतींवरील पेंटिंग्स आता धूसर वाटू लागले. एका बाजूला मयूरपिस असलेल्या मध्ययुगीन दालनेकडील दार खुलं होतं. त्यांची नजर तिथे गेली. जयच्या हृदयाचा ठोका जोरात वाजायला लागला—हेच ते ठिकाण; त्या शिक्क्याचा दुसरा अर्थ या दालनातच कुठेतरी गाडलेला असावा.
त्यांनी आत प्रवेश केला. दालनावर–भिंतींवर प्रतिकात्मक चित्रे होती. अर्ध्या तोंडाची सिंहमुखी मूर्ती, तलवार हातात धरलेला अज्ञात योद्धा, आणि त्याच्या पाठीमागे सावलीसारखं मोरपंख होते. चित्रांच्या फटींमधून झाडाझुडपांच्या मुळांनी आत डोकावलं होतं, जणू भिंतींच्या रंध्रांतून जंगल हवेलीत नांगरत होतं.
ते तिथून जात असताना जितू एका चित्रापाशी थबकला. त्याने त्या चित्राचे निरीक्षण करायला सुरुवात केली. अगदी सहजच त्याने त्या चित्राच्या मागे असलेल्या भिंतीवरून हात फिरवला तर भिंत नुसतीच थंड नव्हती—ती रक्तासारख्या द्रव्याने ओलसर वाटत होती. पटकन् हात मागं घेत तो म्हणाला,“इथे नुसता रंग नाही, जय… काही तरी ताजं आहे.”
बॅटरीचा उजेड तिथे फिरवत जयने निरीक्षण केलं. चित्राच्या मोरपंखाच्या शेवटी एक लपलेला शंख त्याला दिसला—खोल आत शिरलेला. जयने त्यावर बोटं रोखली. खोलीशी भिडलेलं लाकूड त्या शंखाला आधार देत होते. त्याने ते लाकूड अलगद ढकलल्यावर एक गूढ घुमावदार कप्पा उघडला. त्याने आत डोकावून पाहिले तर आत काळोख, नुसती गार हवा आणि कुजलेला सडका वास येत होता..
लक्ष्य घाबरत जाऊन म्हणाला, “काय दडलेलं आहे तिथं?”
“पुढे गेल्याशिवाय कळणार नाही.” विकी म्हणाला.
“पुढे गेल्याशिवाय कळणार नाही.” विकी म्हणाला.
चौघेही अलगद आत शिरले. आत एक बंदिस्त जिना खाली जात होता. पायऱ्यांवर ओलसर शेवाळं आणि चिखल जमलेला. ते सावकाश प्रत्येक पायरी उतरायला लागले. असे वाटत होते खाली त्यांच्या पायांच्या आवाजासोबत एक अज्ञात हुंदका घुमत होता—कधी स्त्रीचा, कधी बालकाचा.
शेवटी ते तळघराच्या शेवटी पोचले. तिथे एक मोठी दगडी खोली होती. त्यांनी ती उघडली. मध्यभागी जळालेल्या अनेक मेणबत्त्यांचा दगडी तक्ता, आणि त्यावर कोरलेला तोच मोरपिस-मुद्रांकित शिक्का—हे तिथे स्वच्छ दिसत होते.
शेवटी ते तळघराच्या शेवटी पोचले. तिथे एक मोठी दगडी खोली होती. त्यांनी ती उघडली. मध्यभागी जळालेल्या अनेक मेणबत्त्यांचा दगडी तक्ता, आणि त्यावर कोरलेला तोच मोरपिस-मुद्रांकित शिक्का—हे तिथे स्वच्छ दिसत होते.
शिक्क्याच्या भोवती चांदीच्या पातळ रेघांनी एका वर्तुळाचा आकार बनवला होता, आणि त्या वर्तुळावर कोरलेलं होतं, “रक्तात मिसळलेले रक्त तो शाप तोडतील.”
जय म्हणाला, “म्हणजे देवयानीचा शाप संपवायचा असेल, तर राजघराण्याच्या रक्ताशी मिसळलेल्या वजीरांच्या ओळखीचं रक्त पुन्हा इथेच वहायला हवं.”
त्या शब्दांचा अर्थ भीषण होता—वंशातील अखेरचा वारसदार जिवंत असेल तर त्याला इथे आणून मारायचे होते.
तितक्यात दालना-खोल्यांवरून एका मंद पावलांचा आवाज खाली येऊ लागला. त्यांना वाटलं—पावसाचा टपटपाट असेल; पण ध्वनी मात्र वेगळा होता. जय ने बॅटरीचा प्रकाश टाकला तर भिंतींच्या कुंद सावल्यांमध्ये एक उंच व्यक्तीरेखा उतरू लागली. शबनमी रंगाचा पांढरा झगा अंगावर, गळ्यात मोरपिसाचं लॉकेट, आणि चेहऱ्यावर अर्धी मुखवट्यासारखी मोरपंखीय नक्षी होती.
“ही शोधायला कुणी सांगितलं तुम्हाला?”त्या आकृतीने खर्जा आवाजात विचारले.
सगळे घाबरले होते.
त्या आकृतीचा चेहरा दिसत नव्हता. तोच प्रश्न परत आल्यावर जय म्हणाला,
“मला फक्त इतिहासाचं नाणे उघडून बघायचे आहे. तुमचा रक्तसंबंध त्या वजीराशी आहे का?”
त्या आकृतीचा चेहरा दिसत नव्हता. तोच प्रश्न परत आल्यावर जय म्हणाला,
“मला फक्त इतिहासाचं नाणे उघडून बघायचे आहे. तुमचा रक्तसंबंध त्या वजीराशी आहे का?”
तो हसला—हसण्यात माणूसपण कमी, पशुत्व जास्त होते. त्याने मुखवट्याचा अर्धा भाग बाजूला केला तर डोळा निळसर आणि दुसरा लालभडक होता.
ती आकृती हसत म्हणाली “मी असं काही नाही आहे असे म्हणालो, तर तुम्ही परत जाल का?”
“परत जायचा पर्याय आमच्याकडे उरलेला नाही.” विकीचा आवाज निश्चयी होता.
क्षणात हवेत गार वावटळ उसळली. मेणबत्त्यांची ज्योत नाचू लागली आणि वर्तुळावरच्या चांदीच्या रेषा अग्निकडांप्रमाणे धगधगल्या. त्या आकृतीने हात उंचावला—त्याच्या तळहातावर तोच शिक्का गोंदलेला होता आणि क्षणातच त्याची नखे लांबलचक, निळसर काळे झाले. चेहरा एकोणीसाव्या शतकाच्या मखमली तसबिरीतून उतरल्यासारखा खालच्या प्रकाशात राक्षसी दिसू लागला.
मोठ्या आवाजात ती आकृती म्हणाली, मी त्या पापी वजीराचा वारसदार—रक्तानं राजाशी मिसळलेला, शापानं मातीत गुंतलेला. मीच तो तुमचा ‘दडपशाहीचा मोर’!”
त्याच्या आवाजानंतर खोलीतल्या भिंतींवरचा सगळा रंग सैरावैरा झाला, जणू कोणी अंधाऱ्या कोपऱ्यातून हात बाहेर टाकून ओरबाडत होता. मेणबत्तीच्या ज्वाळा रक्तरंगाच्या झाल्या. चारही मित्र मागे सरकले.
तो भडककेल्या आवाजात म्हणाला, “तुम्हाला शाप संपवायचा आहे ? हा हा...हे शक्य आहे तुम्हाला? शक्य असेल तर माझं रक्त या वर्तुळावर सांडावं लागेल… आणि ते करण्यासाठी तुम्ही तयार आहात?”
त्या आकृतीने कमरेत खोचलेली जुनाट कट्यार बाहेर काढली. तिचा शस्त्रभाग मोरपिस छापाचा, धुपशा रंगाचा. भिंत हादरली, आणि वरून भिंतीचा रंग भडका ओघळू लागला. तळघर जणू जिवंत झालं.
जयने एक क्षण वेळ घेतला, डोळ्यात भीती गिळली आणि मित्रांकडे संकेत दिला—‘इथून पळ काढून उपयोग नाही , इथे थांबून सामना करावा लागेल.’
तेवढ्यात दालनातले सर्व दरवाजे एकाएकी आपोआप बंद झाले—कडकडून कुलुपं ओढली गेल्यासारखी.
त्या आकृतीने तलवार हवेत फिरवली. लखलखत्या पात्यावर लपलेला रक्तरंग कापऱ्या प्रकाशात उडाला. भिडणाऱ्या ध्येयाबरोबर आता गरजेची होती धैर्याची अंतिम परीक्षा—कारण देवयानीचा श्राप अथवा वजीराचा अखेरचा वारस… कोणता रक्तपाठ इथे जाईल, हे ठरवलं जाणार होतं.
पावसाचा पुरेसा लोंढा तळघरावर आदळला, आणि पहिल्या विजेच्या कडकडाटात धिप्पाड दाराचा कडी-कुलूप आवाज करत येणाऱ्या वादळासारखा उचकटला…
…आणि मग तळघरात सळसळला प्रथम रक्ताचा तुषार.
…आणि मग तळघरात सळसळला प्रथम रक्ताचा तुषार.
क्रमशः
©® डॉ अमित मेढेकर
©® डॉ अमित मेढेकर
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा