काळाची अनुभूती भाग - १
पावसाच्या हलक्या सरी खिडकीवर थबकत-थबकत पडत होत्या. पुण्याच्या उपनगरात असलेल्या एका जुन्या पण सुसज्ज विज्ञान संशोधन संस्थेच्या तिसऱ्या मजल्यावर, रात्रीचे अकरा वाजले तरी दिवे अजूनही चालू होते. त्या प्रयोगशाळेत एक तरुणी शांतपणे मायक्रोस्कोपसमोर बसली होती, नाव कृतिका देशमुख.
अनया ही भौतिकशास्त्र आणि न्यूरोसायन्स यांच्या सीमारेषेवर काम करणारी संशोधक होती. तिचा अभ्यासाचा विषय होता, मानवी मेंदू वेळ कसा अनुभवतो?
“वेळ ही फक्त घड्याळाचा काटा नाही,” ती स्वतःशी पुटपुटली, “ती मेंदूची निर्मिती आहे.”
“वेळ ही फक्त घड्याळाचा काटा नाही,” ती स्वतःशी पुटपुटली, “ती मेंदूची निर्मिती आहे.”
लहानपणापासून कृतिकाला प्रश्न पडायचा, कधी काही क्षण खूप लांब वाटतात, तर कधी तास कसे काय क्षणात निघून जातात? तिच्या वडिलांचा अपघातात मृत्यू झाला तेव्हा, त्या एका क्षणाने तिचं आयुष्य थांबलं होतं. तेव्हापासून वेळ ही तिच्यासाठी फक्त संकल्पना नव्हती, तर एक कोडं होतं.
आजचा प्रयोग महत्त्वाचा होता. तिने तयार केलेल्या उपकरणाचं नाव होतं, क्रोनो-न्यूरल इंटरफेस (CNI). हे उपकरण मेंदूतील न्यूरॉन्सच्या विद्युत संकेतांचा अभ्यास करून, व्यक्ती वेळ कसा अनुभवते हे मोजू शकत होतं. अजूनही ते प्रयोगाच्या टप्प्यात होतं, पण प्राथमिक निष्कर्ष थक्क करणारे होते.
तिचा सहकारी, डॉ. समीर कुलकर्णी, फाईल्स हातात घेऊन आत आला. “कृतिका, तू घरी जात नाहीस का? उद्या प्रेझेंटेशन आहे,” तो म्हणाला.
“आज नाही, समीर. आज मला काहीतरी वेगळं जाणवतंय,” कृतिका म्हणाली.
“आज नाही, समीर. आज मला काहीतरी वेगळं जाणवतंय,” कृतिका म्हणाली.
तिने स्क्रीनकडे पाहिलं. एका स्वयंसेवकावर केलेल्या प्रयोगाचे डेटा अनपेक्षित होते. जेव्हा त्या व्यक्तीला भावनिक आठवणी दाखवल्या, तेव्हा मेंदूतील वेळेची अनुभूती मोजणारे संकेत बदलले होते, जणू वेळ मंदावला होता.
“हे शक्य आहे का?” समीरने आश्चर्याने विचारलं.
“जर मेंदू वेळ निर्माण करत असेल, तर कदाचित आपण ती अनुभूती बदलू शकतो,” कृतिका म्हणाली.
“जर मेंदू वेळ निर्माण करत असेल, तर कदाचित आपण ती अनुभूती बदलू शकतो,” कृतिका म्हणाली.
त्या रात्री, कृतिकाने एक धाडसी निर्णय घेतला, स्वतःवर प्रयोग करण्याचा. हे नैतिकदृष्ट्या धोकादायक होतं, पण विज्ञानात कधी कधी सीमारेषा ओलांडाव्या लागतात, असं तिला वाटलं.
तिने उपकरण स्वतःच्या डोक्याला जोडलं. स्क्रीनवर तिच्या मेंदूचे सिग्नल्स दिसू लागले. तिने डोळे मिटले आणि वडिलांची आठवण मनात आणली, तो अपघाताचा क्षण.
अचानक, तिला विचित्र जाणवलं. प्रयोगशाळेतील घड्याळाचा काटा हळूहळू फिरू लागला. पावसाचा आवाज जणू लांबवरून येत होता. तिच्या श्वासाचा वेग बदलला.
“वेळ… थांबली आहे का?” तिच्या मनात प्रश्न आला आणि मग एक तेजस्वी प्रकाश दिसला.
क्रमशः
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा