हृदयातल्या अदृश्य वेदना – कुंतीची अंतःकरणदग्ध कहाणी
शरीरावरच्या जखमा कुणालाही दिसू शकतात… त्या बघून आपण हळहळतो, समजून घेतो.
पण हृदयात खोलवर झालेल्या जखमा? त्या कुणालाही दिसत नाहीत…
त्या वेदना असतात अदृश्य… पण इतक्या तीव्र, इतक्या खोल, की त्या हळूहळू जीव पोखरून टाकतात.
पण हृदयात खोलवर झालेल्या जखमा? त्या कुणालाही दिसत नाहीत…
त्या वेदना असतात अदृश्य… पण इतक्या तीव्र, इतक्या खोल, की त्या हळूहळू जीव पोखरून टाकतात.
अशाच अदृश्य वेदना एका राजमातेच्या हृदयात धगधगत होत्या… तिचं नाव – कुंती.
बलाढ्य पांडवांची माता, हस्तिनापूरच्या सिंहासनावरची महाराणी,
कुरू घराण्याच्या तेजस्वी परंपरेतली एक अतिशय महत्त्वाची स्त्री…
पण तिचं आयुष्य – एक अंतःकरणदग्ध प्रवास.
कुरू घराण्याच्या तेजस्वी परंपरेतली एक अतिशय महत्त्वाची स्त्री…
पण तिचं आयुष्य – एक अंतःकरणदग्ध प्रवास.
---
कुणालाही न सांगता, आयुष्यभर जपलेली ती एक हाक…
"आई… आई… आईईई…"
अर्ध्या रात्रीची वेळ… कुंती घामाने भिजलेली उठून बसते.
स्वप्नात पुन्हा एकदा तोच आवाज… एक तेजस्वी, दिव्य बाळ…
अंगावर कवच-कुंडले घेऊन तिच्या हृदयात पुन्हा पुन्हा जन्म घेतो…
अर्ध्या रात्रीची वेळ… कुंती घामाने भिजलेली उठून बसते.
स्वप्नात पुन्हा एकदा तोच आवाज… एक तेजस्वी, दिव्य बाळ…
अंगावर कवच-कुंडले घेऊन तिच्या हृदयात पुन्हा पुन्हा जन्म घेतो…
ती थरथर कापते… डोळ्यांतून पाणी वाहू लागतं…
मनातली एकच इच्छा –
"माझं बाळ मला परत द्या… मी निर्दोष आहे… मी पवित्र आहे… मी आई आहे…!"
मनातली एकच इच्छा –
"माझं बाळ मला परत द्या… मी निर्दोष आहे… मी पवित्र आहे… मी आई आहे…!"
पण हा टाहो ती केवळ मनात फोडू शकते…
कारण जगाच्या दृष्टीने तिचा गुन्हा एवढाच – ती ‘फक्त एक स्त्री’ होती!
कारण जगाच्या दृष्टीने तिचा गुन्हा एवढाच – ती ‘फक्त एक स्त्री’ होती!
---
एक कोवळं मन, एक देवाचा वर, आणि नियतीचा कट
कुंती… कुंतीभोज राजाची दत्तक कन्या, वासुदेवाची बहीण, श्रीकृष्णाची आत्या…
राजवैभवात वाढलेली, सुशिक्षित, संस्कारी.
राजवैभवात वाढलेली, सुशिक्षित, संस्कारी.
दुर्वास ऋषींनी तिला एक वर दिला –
"देवतांचं स्मरण केल्यावर त्यांच्या अंशाने पुत्रप्राप्ती होईल."
हा वर तिच्या आयुष्याचा वळण ठरला… एक अनोखा, पण असह्य प्रवास सुरू झाला…
"देवतांचं स्मरण केल्यावर त्यांच्या अंशाने पुत्रप्राप्ती होईल."
हा वर तिच्या आयुष्याचा वळण ठरला… एक अनोखा, पण असह्य प्रवास सुरू झाला…
गंगेच्या तीरावर, एकटी असताना…
एक प्रयोग म्हणून सूर्यदेवाचं स्मरण केलं…
क्षणात सूर्य प्रकटले… आणि काही दिवसांत पोटात हालचाली जाणवू लागल्या.
एक प्रयोग म्हणून सूर्यदेवाचं स्मरण केलं…
क्षणात सूर्य प्रकटले… आणि काही दिवसांत पोटात हालचाली जाणवू लागल्या.
ती घाबरली… तिच्या मनाला माहित होतं –
"मी पवित्र आहे… कुणाचा स्पर्शही झाला नाही…
पण समाज हे कसं मानणार?"
"मी पवित्र आहे… कुणाचा स्पर्शही झाला नाही…
पण समाज हे कसं मानणार?"
---
त्याग… एका आईचा, एका स्त्रीचा, एका माणसाचा
दहामाही आपल्या लेकराला लपवून ठेवून, अखेर एका झोळीत गुंडाळून त्या बाळाला गंगेच्या पात्रात सोडून दिलं…
कवच-कुंडले असलेलं ते बाळ… म्हणजेच कर्ण.
कवच-कुंडले असलेलं ते बाळ… म्हणजेच कर्ण.
त्या क्षणी तिचं हृदय फाटलं…
त्या निरागस बाळाचे डोळे तिला हाक मारत होते,
"आई, मला सोडू नकोस…"
पण तिने… जगाच्या भयाने… स्वतःचा तुकडा स्वतःपासून वेगळा केला.
त्या निरागस बाळाचे डोळे तिला हाक मारत होते,
"आई, मला सोडू नकोस…"
पण तिने… जगाच्या भयाने… स्वतःचा तुकडा स्वतःपासून वेगळा केला.
हा त्याग… त्या क्षणी अदृश्य झाला…
पण तिच्या हृदयात एक अखंड ठिणगी बनून पेटत राहिला.
पण तिच्या हृदयात एक अखंड ठिणगी बनून पेटत राहिला.
---
नियतीचा अजून एक खेळ…
पुढे तिचा विवाह पांडूशी झाला… पण पांडूला शापामुळे संतानप्राप्ती शक्य नव्हती.
तिथेही नियतीने तीच स्त्री – कुंती – निवडली.
दुर्वास ऋषींच्या वरा वापरून यम, वायू, इंद्र, अश्विनी कुमार यांच्या अंशाने पाच पुत्र जन्मले – पांडव.
तिथेही नियतीने तीच स्त्री – कुंती – निवडली.
दुर्वास ऋषींच्या वरा वापरून यम, वायू, इंद्र, अश्विनी कुमार यांच्या अंशाने पाच पुत्र जन्मले – पांडव.
सूर्यपुत्र कर्ण – त्याला मात्र जगाने 'सुतपुत्र' म्हणून नाकारलं.
कारण त्याचा जन्म 'लग्नाबाहेर' झाला होता…
तर हे पाच – लग्नानंतरच्या – म्हणून त्यांना समाजाने स्वीकारलं.
कारण त्याचा जन्म 'लग्नाबाहेर' झाला होता…
तर हे पाच – लग्नानंतरच्या – म्हणून त्यांना समाजाने स्वीकारलं.
कुंतीची वेदना इथेच गहिरी झाली…
ती एकटीच होती, जिला दोन्ही बाजूंची वेदना जाणवत होती…
एकीकडे सन्मानित पांडवांची माता, दुसरीकडे नाकारलेल्या कर्णाची जन्मदात्री…
ती एकटीच होती, जिला दोन्ही बाजूंची वेदना जाणवत होती…
एकीकडे सन्मानित पांडवांची माता, दुसरीकडे नाकारलेल्या कर्णाची जन्मदात्री…
---
कर्णचं अनाथ जीवन… आणि कुंतीची अंतःकरणदग्ध तडफड
कर्ण युद्धात पांडवांचा शत्रू म्हणून उभा राहिला…
पण प्रत्येक वेळी, प्रत्येक अपमानाच्या क्षणी,
कुंतीच्या हृदयात आई म्हणून ठसठस उठायची…
पण प्रत्येक वेळी, प्रत्येक अपमानाच्या क्षणी,
कुंतीच्या हृदयात आई म्हणून ठसठस उठायची…
ती त्याला ओळख सांगू शकत नव्हती…
कारण तिच्या ओळखीमुळे त्याची ओळखच हिरावली असती.
कारण तिच्या ओळखीमुळे त्याची ओळखच हिरावली असती.
आणि अखेर… युद्धभूमीवर तिचं लेकरू तिच्या समोर प्राण गमावून पडलेलं होतं…
तिने त्या रक्ताच्या सागरात जाऊन त्याच्या चेहऱ्यावरून हात फिरवला…
पहिल्यांदाच – आणि शेवटचं – त्याला "माझा पुत्र" म्हणून ओळख दिली.
तिने त्या रक्ताच्या सागरात जाऊन त्याच्या चेहऱ्यावरून हात फिरवला…
पहिल्यांदाच – आणि शेवटचं – त्याला "माझा पुत्र" म्हणून ओळख दिली.
---
अदृश्य वेदना… शब्दांच्या पलीकडच्या
कर्ण गेल्यावरही, कुंती जगली…
पाच मुलांचे वैभव तिच्या आयुष्यात होतं…
पण तिच्या हृदयात जपलेली ‘एक गोष्ट’
कधीही शांत झाली नाही…
पाच मुलांचे वैभव तिच्या आयुष्यात होतं…
पण तिच्या हृदयात जपलेली ‘एक गोष्ट’
कधीही शांत झाली नाही…
ती वेदना – शब्दांत सांगता येत नाही.
ती अनुभवावी लागते… सहन करावी लागते.
ती अनुभवावी लागते… सहन करावी लागते.
---
स्त्री – आजही तितकीच सोशिक, तितकीच धीराची
ही फक्त कुंतीची कथा नाही…
आजच्या काळातही अशी ‘अदृश्य वेदना’ कुणाच्याही जीवनात असते – स्त्रीच्या, पुरुषाच्या, कुणाच्याही.
आजच्या काळातही अशी ‘अदृश्य वेदना’ कुणाच्याही जीवनात असते – स्त्रीच्या, पुरुषाच्या, कुणाच्याही.
त्या वेदना –
कोणाला सांगता येत नाहीत…
कोणाला दाखवता येत नाहीत…
फक्त आतल्या आत झुरत राहतात…
हळूहळू आयुष्य पोखरून टाकतात…
कोणाला सांगता येत नाहीत…
कोणाला दाखवता येत नाहीत…
फक्त आतल्या आत झुरत राहतात…
हळूहळू आयुष्य पोखरून टाकतात…
शब्द संपतात, डोळे कोरडे होतात…
पण हृदय मात्र अजूनही रडतं…
पण हृदय मात्र अजूनही रडतं…
---
– स्वाती पाटील
(28जून, 2025)
(28जून, 2025)
---
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा