वकिली हिसका

वकिली हिसका
भाग १
आमरावतीला १९६० च्या दशकात घडलेली गोष्ट आहे. मिलिंद आणि त्याचा मित्र सिनेमा बघायला गेले होते. शो संपल्यावर रात्री साडेनऊला घरी परतत असतांना इरविन हॉस्पिटल च्या चौकात त्यांना एका पोलिसाने थांबवले. मिलिंदने सायकल थांबवली. दोघेही खाली उतरले.
“कुठे निघालात एवढ्या रात्री?” – पोलीस.
“घरी जातो आहे.” – मिलिंद.
“कुठे गेला होता?” – पोलिस
“सिनेमाला.” – मिलिंद.
“सायकलला लाइट का नाहीये” – पोलिस.
मिलिंद जवळ उत्तर नव्हतं. त्याकाळी सायकल ला एक कंदीला सारखा दिवा असणं हा नियम होता. सायकलला लाइट बसवण्याची हॅंडल च्या खाली खास व्यवस्था असायची.
“डबल सीट चालला आहात. कोण आहे हा?” – पोलिस.
“मित्र आहे.” – मिलिंद.
तुमच्या सायकलला दिवा नाही आणि तुम्ही दोघे जण डबल सीट चालला आहात, हे वाहतुकीच्या नियमाविरुद्ध आहे हे तुम्हाला माहीत नाही का?” – पोलिस.
मिलिंद आणि त्याचा मित्र बघतच राहिले. इतके वेळा ते डबल सीट आणि बिना लाइटचे गांव भर भटकले होते पण कोणी अडवलं नव्हतं. ते गप्पच बसले.
“तुम्ही कायदा मोडला आहे. गुन्हा केला आहे. या साठी मी तुम्हाला आठ आणे दंड करत आहे. ताबडतोब भरा.” – पोलिस.
“आठ आणे! बापरे, साहेब आमच्या जवळ पैसे नाहीत. हवं तर खिसे तपासा.”-मिलिंद
त्या काळी आठ आणे म्हणजे मोठी रक्कम होती. शेंग दाण्याचं तेल १२ आणे शेर मिळायचं. आणि सोन्याचा भाव ३० रुपये तोळा होता.
“सिनेमा बघायला पैसे आहेत, पण दंड भरायला पैसे नाही म्हणता. दंड भरा नाहीतर सायकल जप्त करीन.” – पोलिस.
“हवालदार साहेब, आम्ही पिटात बसून सिनेमा बघितला. आईने चार आणे दिले होते, दोन दोन आण्याची तिकीटं झाली.” – मिलिंद
पिट म्हणजे स्क्रीन आणि थर्ड क्लास ची पहिली रांग यांच्या मधली मोकळी जागा. इथे खाली फरशीवर बसून सिनेमा बघायचा अशी व्यवस्था होती.
“कोणचा सिनेमा?” – पोलिस.
“धूल का फूल.” – मिलिंद.
“चांगल्या घरातली दिसत आहात म्हणून सायकल जप्त करत नाही. एक छोटीशी शिक्षा मात्र मिळणारच. काशीनाथ म्हणतात मला.”–पोलिस
छोटीशी शिक्षा म्हंटल्यांवर दोघांच्याही चेहऱ्यावर समाधान उमटलं. पण ते अल्प कालच टिकलं. काशीनाथ खाली वाकला आणि त्याने दोन्ही चाकाची व्हाल्व ट्यूब काढून टाकली आणि रात्रीच्या अंधारात फेकून दिली. दोन्ही चाकातली हवा निघून गेली.
“आता चालत जा घरी. पुन्हा कधी बिना लाइट आणि डबल सीट फिरू नका.”–पोलिस
दोन मैल चालत मिलिंद घरी पोचला तेंव्हा जेवण आटोपून मिलिंद चे वडील अविनाश जे वकील होते, ते ओसरीत झोपाळ्यावर बसले होते.
“काय रे चालत आलास? पंक्चर झाली का?” – अविनाश.
“नाही, थोडी गडबड झाली. आम्ही दोघं सिनेमाहून येत असतांना पोलिसाने अडवलं” मिलिंदने काय घडलं ते वडिलांना सविस्तर सांगितलं.
“अरे तू पोलिसांना माझं नाव सांगितलं नाही का? मग हे झालच नसतं.”– अविनाश.
“चूक आमचीच होती, तुमचं नाव खराब होण्याची भीती वाटली म्हणून नाही सांगितलं.” – मिलिंद.
“ठीक आहे. बघतो मी काय करायचं ते.” – अविनाश.
मिलिंद घाबरला. बाबा काय करणार हेच त्याला कळेना. चूक त्यांचीच होती. शिक्षा झाली. आता करण्यासारखं काय असणार आहे? त्याने वडिलांना विचारलं,
“म्हणजे काय बाबा?” – मिलिंद.
“काही नाही आई वाट बघत असेल, जेवून घ्या.” – अविनाश.
क्रमश:--