शीर्षक : आकर्षण आणि प्रेम, क्षणिक ओढ ते शाश्वत नात्यापर्यंतचा प्रवास
मानवी जीवनात भावना फार महत्त्वाच्या असतात. त्या भावना कधी क्षणिक असतात, तर कधी आयुष्यभर साथ देणाऱ्या ठरतात. अशाच दोन भावना म्हणजे आकर्षण आणि प्रेम. वरवर पाहता या दोन्ही भावना सारख्या वाटतात; पण त्यांच्या मुळाशी गेल्यावर त्यांच्यातला फरक स्पष्ट जाणवतो. अनेकदा आकर्षणालाच प्रेम समजून माणूस फसतो आणि नंतर निराश होतो. त्यामुळे आकर्षण आणि प्रेम यांतील नेमका फरक समजून घेणं फार आवश्यक आहे.
आकर्षण ही भावना सहसा पहिल्या नजरेत निर्माण होते. एखाद्या व्यक्तीचं रूप, बोलणं, वागणं, व्यक्तिमत्त्व, आत्मविश्वास किंवा एखादी सवय आपल्याला आवडते आणि आपण त्या व्यक्तीकडे ओढलो जातो. हे आकर्षण शारीरिकही असू शकतं आणि मानसिकही. आकर्षणात उत्सुकता असते, थोडी अधीरता असते आणि त्या व्यक्तीला अधिकाधिक जाणून घेण्याची इच्छा असते. पण आकर्षण बहुतेक वेळा स्वतःपुरतं मर्यादित असतं. म्हणजे मला काय आवडतं, मला काय मिळतं, मला कसं वाटतं या केंद्राभोवती आकर्षण फिरतं.
प्रेम मात्र वेगळं असतं. प्रेम ही हळूहळू उमलणारी भावना आहे. ती वेळ मागते, अनुभव मागते आणि समजूत मागते. प्रेमात फक्त समोरच्या व्यक्तीचं चांगलंच नाही, तर तिच्या कमतरताही स्वीकारल्या जातात. आकर्षणात आपण समोरच्याला जसा आहे तसा पाहत नाही, तर जसा आपल्याला हवा आहे तसा पाहतो. प्रेमात मात्र वास्तव स्वीकारण्याची ताकद असते. प्रेम म्हणजे समोरच्या व्यक्तीच्या आनंदात आपला आनंद शोधणं, तिच्या दुःखात सहभागी होणं.
आकर्षण बहुतेक वेळा बाह्य गोष्टींवर आधारलेलं असतं सौंदर्य, व्यक्तिमत्त्व, आर्थिक स्थैर्य, प्रसिद्धी किंवा सामाजिक स्थान. या गोष्टी बदलल्या की आकर्षणही कमी होऊ शकतं. प्रेम मात्र अंतर्मनाशी जोडलेलं असतं. परिस्थिती बदलली, अडचणी आल्या, संघर्ष वाढले तरी प्रेम टिकून राहतं. कारण प्रेमाची मुळे खोलवर रुजलेली असतात.
आकर्षणात अपेक्षा जास्त असतात. “तिने असंच वागावं”, “त्याने माझ्यासाठी हे करावं”, “माझ्या भावना समजून घ्याव्यात” अशा अपेक्षांचा डोंगर उभा राहतो. अपेक्षा पूर्ण झाल्या तर आनंद, नाही झाल्या तर राग आणि दुरावा. प्रेमात अपेक्षा असतातच, पण त्यासोबत समजूतही असते. प्रेम करणारा माणूस परिस्थिती समजून घेण्याचा प्रयत्न करतो. तो समोरच्याला बदलण्यापेक्षा स्वीकारण्यावर भर देतो.
आकर्षणात “मी” जास्त असतो, प्रेमात “आपण” असतो. आकर्षणात स्वतःच्या भावना, स्वतःचा अहं, स्वतःच्या गरजा केंद्रस्थानी असतात. प्रेमात मात्र नात्याला महत्त्व दिलं जातं. “आपलं नातं टिकावं”, “आपण एकमेकांना समजून घ्यावं” असा विचार प्रेमात असतो. त्यामुळे प्रेमात समर्पण येतं, तर आकर्षणात मालकीभाव जास्त दिसून येतो.
आकर्षणात उत्साह जास्त आणि संयम कमी असतो. सर्व काही पटकन हवं असतं वेळ, लक्ष, प्रतिसाद. प्रेमात मात्र संयम असतो. प्रेम करणारा माणूस थांबायला शिकतो, वाट पाहायला शिकतो. तो जाणतो की प्रत्येक गोष्टीला वेळ लागतो. नातं खोल व्हायला, विश्वास निर्माण व्हायला घाई चालत नाही.
आकर्षण कधी कधी स्वार्थीही ठरू शकतं. “तो/ती माझ्यासाठी योग्य आहे का?” हा प्रश्न आकर्षणात महत्त्वाचा असतो. प्रेमात मात्र प्रश्न बदलतो “मी त्याच्यासाठी/तिच्यासाठी योग्य आहे का?” हा विचार प्रेमाची खोली दाखवतो. प्रेमात देणं महत्त्वाचं असतं, आकर्षणात मिळवणं.
आकर्षण तुटलं की माणूस सहज पुढे निघून जातो. दुसरी एखादी व्यक्ती आवडली की जुनं आकर्षण मागे पडतं. प्रेम तुटणं मात्र सोपं नसतं. प्रेम संपलं तरी त्याच्या आठवणी, शिकवण आणि भावनिक ठसे मनावर राहतात. कारण प्रेम फक्त भावना नसून एक अनुभव असतो.
आजच्या वेगवान जीवनात आकर्षणाला प्रेम समजण्याचं प्रमाण वाढलं आहे. सोशल मीडिया, झटपट संवाद, बाह्य आकर्षण यामुळे नाती पटकन जुळतात आणि तितक्याच पटकन तुटतात. अशा काळात प्रेम आणि आकर्षण यामधला फरक ओळखणं फार गरजेचं आहे. कारण चुकीच्या अपेक्षा, गैरसमज आणि भावनिक दुखापती यांचं मूळ अनेकदा या गोंधळात असतं.
शेवटी असं म्हणता येईल की आकर्षण वाईट नाही. ते प्रेमाची पहिली पायरी ठरू शकतं. पण प्रत्येक आकर्षण प्रेमात बदलतं असं नाही. आकर्षण क्षणिक ओढ आहे, तर प्रेम दीर्घकाळ टिकणारा भावबंध आहे. आकर्षण डोळ्यांनी सुरू होतं, प्रेम मनापासून वाढतं. आकर्षणात चमक असते, प्रेमात उब असते.
म्हणूनच आयुष्यात नातं जपताना स्वतःला हा प्रश्न विचारणं महत्त्वाचं ठरतं “ही भावना फक्त आकर्षण आहे की खरंच प्रेम?” कारण या प्रश्नाचं उत्तरच आपल्या नात्याची दिशा ठरवतं.
©® सचिन कमल गणपतराव मुळे...
परभणी, ९७६७३२३३१५
परभणी, ९७६७३२३३१५
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा