मोकळीक ... भाग ३

“लग्न करून, मोठी सून म्हणून या घरात आले आणि लागलीच सगळी जबाबदारी खांद्यावर पडली. सासूबाईंनी कामातून अंग काढून घेतले असले तरी त्याची करडी नजर सतत सगळीकडे भिरभिरायची. हिरवी मिरची की लाल तिखट, ओलं खोबर की सुकं, छोट्यात छोटी गोष्ट त्यांना विचारून करावी लागायची. मी केलेली कुठलीच गोष्ट पटायची नाही. दोन लहान दिर शिकत होते, बाळंतपणासाठी नणंद आलेली होती. त्यावेळी आतासारखी मोठी जागा नव्हती पुढे पडवी असलेल्या दोन खोल्या होत्या. छोट्या जागेत माझी फार कुचंबणा व्हायची. ना कुठे जाता यायचं ना कपभर चहाला कोणाला बोलावता यायचं. साधं हळदीकुंकू करायचं तरी सासूबाई म्हणायचा शास्त्राच्या पाच बायका बोलवून उरकून टाक. जास्त फाफटपसारा नको. मनासारखं जगता आलं नाही, वागता आलं नाही, हौसमौज झाली नाही. ह्यांना कळत नव्हतं अशातला भाग नव्हता, पण सासूबाईंपुढे त्यांचही काही चालायचं नाही. माझी चिडचिड व्हायची, हे कामावरून आल्यावर वाद व्हायचे. काहीच निष्कर्ष निघायचा नाही गैरसमज मात्र व्हायचा. आई, भावांची जबाबदारी हे झटकू शकत नव्हते, हळूहळू मी ही जे वाट्याला आले आहे ते स्वीकारले. काही वर्षाने पाठोपाठ दोन्ही दीरांची लग्न झाली. जागेची अडचण लक्षात घेत त्यांनी लगेचच वेगळी चूल मांडली. सासूबाईंनी धाकट्या दोघी सुनांना कधीच कसली आडकाठी केली नाही. केली असती तरी त्या दोघींनी ऐकले नसते. धाकट्या दोघींना नोकरी करू दिली, ड्रेस घालू दिले, मला मात्र कायम बंधनात ठेवले. जो दबून राहतो त्याला अजूनच दाबलं जातं तेच माझ्या बाबतीत झालं. शिक्षण कमी, माहेरचा आधार नव्हता, परिस्थितीमुळे सोशिकपण आलं होतं त्याचच फायदा सगळ्यांनी घेतला. सासूबाई कधीच धाकट्या मुलांकडे रहायला गेल्या नाहीत, कायम इथेच राहिल्या. क्वचित कधी गेल्या तरी सकाळी जाऊन संध्याकाळी परत. त्या सगळ्यांना सणावारी इकडे बोलवायच्या, मला कामाला जुंपायच्या. मला माझा असा संसार कधी करताच आला नाही कायम त्यांचाच वरचष्मा असायचा.” उषाताईंना एकदम भरून आले. डोळ्याच्या कडा ओलावल्या.