आई तुझी माया ....
धूर निघणाऱ्या शेगडीजवळ, कुकरचा शिट्टीचा आवाज आणि खालच्या भांड्यात डाळीचं उकळणं…
त्या सगळ्यांत एक ठसठशीत चेहरा – गोऱ्या रंगावर थोडासा घाम, हातात काळसर पट्ट्याचा बांगड्या, चेहऱ्यावर कधी कठोर, तर कधी मायेचा झराझर ओघ… ती म्हणजे आई – मीना.
धूर निघणाऱ्या शेगडीजवळ, कुकरचा शिट्टीचा आवाज आणि खालच्या भांड्यात डाळीचं उकळणं…
त्या सगळ्यांत एक ठसठशीत चेहरा – गोऱ्या रंगावर थोडासा घाम, हातात काळसर पट्ट्याचा बांगड्या, चेहऱ्यावर कधी कठोर, तर कधी मायेचा झराझर ओघ… ती म्हणजे आई – मीना.
ती सकाळपासून रात्रीपर्यंत चालायची, थांबायची नाही. दोन लेकरं – मी आणि माझा लहान भाऊ – आणि त्यांचा बाप, म्हणजे बाबा. बाबांचं दुकान होतं पण कमाई साधारणच. त्यामुळे घराची चूल आईच्या शिवणकामावर आणि तिनं घेतलेल्या डब्ब्यांवरच चालायची.
आईचा दिवस पहाटे चार वाजता सुरू व्हायचा. आधी देवाची पूजा, मग पोळ्या लाटणं, डब्ब्यांची तयारी, भांडं, कपडं आणि मग त्या जुन्या पायपुसणीवर बसून दिवसभराच्या शिवणकामाला सुरुवात. तिचा वेळ तिला स्वतःसाठी कधीच नव्हता.
पण तरीही तिच्या चेहऱ्यावर कायम एक समाधान असायचं – “माझी मुलं शिकतील, मोठी होतील,” हा एकच निर्धार.
मी शाळेत असताना मला कधीच ब्रँडेड वस्त्रं मिळाली नाहीत. पण आईच्या हातांनी शिवलेली कपड्यांची एक वेगळीच ओळख होती.
पावसात शाळेत भिजून आल्यावर गरम भजी आणि अंगावर घालायला ती स्वतः विणलेली शाल – ते सुख आज कुठेही विकत मिळणार नाही.
पावसात शाळेत भिजून आल्यावर गरम भजी आणि अंगावर घालायला ती स्वतः विणलेली शाल – ते सुख आज कुठेही विकत मिळणार नाही.
---
दिवस पुढे सरकत होते. मी मोठा झालो, इंजिनीयरिंगला गेलो. शिष्यवृत्ती मिळाली म्हणून आईचा थोडा भार हलका झाला. शिक्षण संपल्यावर मला मोठ्या आयटी कंपनीत नोकरी लागली – पुण्यात.
पुण्यात आलो, तिथलं स्वच्छ ऑफिस, महागडे कपडे घालणारी माणसं, इंग्लिशमध्ये बोलणारे सहकारी – या वातावरणात मी थोडा वेगळा झालो. फोनवर आई बोलायची, “जेवला का रे? थकला नकोस जास्त.”
आणि मी, मी तिला “हो ग, वेळ नाहीये फार, फोन ठेवतो” म्हणत गप्प बसवायचो.
आणि मी, मी तिला “हो ग, वेळ नाहीये फार, फोन ठेवतो” म्हणत गप्प बसवायचो.
हळूहळू मी आईला विसरायला लागलो. तिचं साधं बोलणं, तिच्या साधेपणाचा मला त्रास व्हायला लागला.
एकदा ती पुण्यात यायला निघाली. म्हणाली, “माझं मुलाचं घर बघायचंय.”
मी टाळलं. ऑफिसचं कारण देऊन.
ती समजून गेली.
मी टाळलं. ऑफिसचं कारण देऊन.
ती समजून गेली.
पण मग एक दिवस, ऑफिसमध्ये अचानक एक कॉल आला – “तुमची आई हॉस्पिटलमध्ये आहे. हार्ट अटॅक आलाय.”
जग थांबलं.
जग थांबलं.
मी धावत निघालो गावाकडे. हॉस्पिटलमध्ये ती श्वास घेण्याचा प्रयत्न करत होती. तिचे डोळे अर्धवट उघडे होते. चेहरा थकलेला, पण जेव्हा मला पाहिलं, तेव्हा तिच्या डोळ्यांत चमक आली.
मी तिचा हात धरला… खूप काही बोलायचं होतं… पण शब्द नव्हते.
ती फक्त हसली… आणि डोळे मिटले.
ती फक्त हसली… आणि डोळे मिटले.
ती गेली. माझ्या हातात. शब्दांशिवाय. तिला एकदाही ‘थँक्स’ किंवा ‘आय लव्ह यू आई’ म्हणू शकलो नव्हतो.
---
आज चार वर्ष झालीत. मी आता मोठ्या पदावर आहे, स्वतःचं फ्लॅट आहे, कार आहे, सगळं आहे… पण माझ्याजवळ ती शाल नाही, जे भिजलेल्या अंगावर आई अंगावर टाकायची.
ती भजी नाही, ती वाट बघणारी नजर नाही… आणि सर्वात महत्त्वाचं – ती आई नाही.
ती भजी नाही, ती वाट बघणारी नजर नाही… आणि सर्वात महत्त्वाचं – ती आई नाही.
मी दर रविवारी तिच्या फोटोसमोर बसतो. एक कप चहा ठेवतो. आणि एक गाणं ऐकतो,
"माझ्या मातीची माझ्या माणसांची, आईसारखी सावली…!"
"माझ्या मातीची माझ्या माणसांची, आईसारखी सावली…!"
आजही वाटतं –
सगळं मिळालं, पण… "आई गेल्यावर आयुष्याचं मोल गेलं."
सगळं मिळालं, पण… "आई गेल्यावर आयुष्याचं मोल गेलं."