“प्रेम” हा खेळ ज्यांची हरायची तयारी असले, यांनीच खेळावा, डिजिटल युगातील बदलती व्याख्या....सुनिल पुणेTM...
“प्रेम” हा असा एक खेळ आहे… ज्याची “हारण्याची” तयारी असेल, त्यानेच तो खेळावा हे वाक्य वरवर पाहता थोडं कठोर, थोडं कटू वाटतं; पण त्यात दडलेलं सामाजिक वास्तव फार खोल आहे. कारण प्रेम म्हणजे केवळ मिळवणं नाही, तर अनेकदा गमावणंही असतं. प्रेम म्हणजे स्वतःच्या इच्छांवर संयम ठेवणं, हट्ट सोडणं, अहंकार बाजूला ठेवणं आणि गरज पडली तर स्वतःच्या भावनांवरही पाय देणं. जो माणूस आयुष्यात कधीच हरायला तयार नाही, तो प्रेमातही टिकू शकत नाही हे आजच्या काळाचं कटू सत्य आहे.
पूर्वी प्रेम म्हणजे हळुवार संवाद, संयम, वाट पाहणं, त्याग आणि विश्वास यांची गुंफण होती. भेटीगाठी कमी असायच्या, पण भावनांची खोली प्रचंड असायची. पत्राच्या एका ओळीवर दिवस काढले जायचे, वाट पाहणं हीच प्रेमाची खरी कसोटी असायची. त्या काळी प्रेमात हरणं म्हणजे स्वतःच्या हट्टावर वरचढ न होता नात्याला प्राधान्य देणं होतं. आज मात्र डिजिटल युगात प्रेमाची व्याख्या झपाट्याने बदलत चालली आहे.
मोबाईल, सोशल मीडिया, चॅटिंग अॅप्स, रील्स आणि व्हर्च्युअल जगाने प्रेम तर जवळ आणलं, पण त्याचबरोबर त्याची खोली मात्र कमी केली. एका “हाय” पासून सुरू होणारी ओळख काही दिवसात “आय लव्ह यू”पर्यंत पोहचते आणि त्याहून जलद “ब्लॉक” किंवा “अनफॉलो”वरही येऊन थांबते. आज प्रेमाला वेळ द्यायची तयारी कमी, पण अपेक्षा मात्र अमर्याद आहेत. इथेच “हारण्याची तयारी” हा मुद्दा फार ठळकपणे समोर येतो.
डिजिटल युगात बहुतेक नात्यांत “मी केंद्रस्थानी” ही भावना वाढते आहे. समोरच्याने माझ्यासाठीच बदललं पाहिजे, माझ्या भावनांचीच काळजी घेतली पाहिजे, माझ्या अपेक्षाच पूर्ण झाल्या पाहिजेत अशी एकतर्फी अपेक्षा निर्माण झाली आहे. अशा वेळी जेव्हा नात्यात तडजोड करण्याची वेळ येते, तेव्हा बहुतांश लोक माघार घेतात. कारण त्यांना हरायचं नसतं, त्यांना फक्त जिंकायचं असतं. पण प्रेम हा काही स्पर्धेचा खेळ नाही की जिथे एक जिंकेल आणि दुसरा हरेल. प्रेम हा समजुतीचा, त्यागाचा आणि समर्पणाचा खेळ आहे जिथे दोघांनीही थोडं थोडं हरायला शिकले पाहिजे.
आज “ऑप्शन” फार उपलब्ध आहेत एक नातं जडलं नाही, तर लगेच दुसरं पर्याय हाताशी आहे, असा गैरसमज निर्माण झाला आहे. त्यामुळे लोक नातं सावरायला प्रयत्नच करत नाहीत. थोडा गैरसमज झाला, थोडं मतभेद झाले, की “आपण जुळत नाही” असं म्हणून नात्याला पूर्णविराम दिला जातो. पण खरं तर नाती जुळत जातात ती रोजच्या छोट्या छोट्या हरतींमधून कधी शब्द मागे घेण्यात, कधी राग गिळण्यात, कधी मौन पाळण्यात, तर कधी समोरच्याची चूक समजून घेण्यात.
डिजिटल प्रेमात आणखी एक मोठा धोका म्हणजे दिखावा. सोशल मीडियावर प्रेमाचं प्रदर्शन मोठ्या प्रमाणावर केलं जातं स्टेटस, पोस्ट, फोटो, रील्स. पण प्रत्यक्ष आयुष्यात मात्र संवाद कमी, समजूत कमी आणि संयम तर जवळजवळ शून्य होत चालला आहे. लोकांना प्रेम टिकवायचं कमी आणि ते दाखवायचं जास्त आहे. अशा दिखाव्याच्या प्रेमात हरायची तयारी कुठेच नसते. कारण हरायचं म्हणजे “ईगो” सोडावा लागतो, आणि ईगो सोडणं आज फारच अवघड झालं आहे.
खरं तर प्रेमातली “हार” ही कमजोरी नसून ती माणुसकीची ताकद आहे. जो माणूस समोरच्याच्या आनंदासाठी स्वतःचा हट्ट सोडतो, जो भांडणाऐवजी संवाद निवडतो, जो अपमानाऐवजी समजूत निवडतो तो जरी बाहेरून हरलेला वाटत असेल, तरी तो नात्याच्या लढाईत खरा विजेता असतो. पण डिजिटल काळात ही ताकद दुर्मिळ होत चालली आहे.
आज समाजात वाढत्या घटस्फोट, तुटती नाती, क्षणात संपणारी प्रेमप्रकरणे यामागे हाच एक मोठा सामाजिक कारण आहे आपण प्रेम करायला तयार आहोत, पण हरायला मात्र तयार नाही. आपल्याला “मी” जपायला जास्त आवडतं, “आपण” जपायला कमी. त्यामुळेच अनेक नाती थोड्याशा वादावर, संशयावर, गैरसमजावर कोलमडतात.
खऱ्या अर्थाने प्रेम करणारा तोच, जो फक्त भावना व्यक्त करत नाही, तर त्या जपतोही. जो फक्त जवळ येत नाही, तर जवळ राहतोही. जो फक्त जिंकायला पाहत नाही, तर नात्यासाठी गरज असेल तेव्हा हरायलाही तयार असतो. कारण प्रेमात जिंकणं म्हणजे समोरच्याला हरवणं नाही, तर समोरच्याला सोबत धरून चालणं असतं.
शेवटी एवढंच सांगावंसं वाटतं की, डिजिटल युगात प्रेम सोपं झालं आहे, पण टिकवणं मात्र खूप अवघड झालं आहे. कारण टिकवण्यासाठी संयम लागतो, समजूत लागते, संवाद लागतो आणि सगळ्यात महत्त्वाचं म्हणजे स्वतः थोडं थोडं हरायची तयारी लागते. जो ही तयारी मनापासून करतो, त्याच्यासाठीच प्रेम हा खेळ असतो… बाकींसाठी तो केवळ एक क्षणिक मोह ठरतो.
सुनिल पुणेTM 9359850065.
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा