*सांगानेर एक रहस्यमयी मंदिर.*
या सातमजली मंदिरात जमिनीच्या आत पाच मजले आहेत. जाणून घेऊया या मंदिराबद्दल विशेष माहिती आणि मनुष्य शेवटच्या दोन मजल्यापर्यंत का पोहोचू शकत नाही याचे रहस्य.
*सांगानेर.*
संघी मंदिर हे गुलाबी शहर जयपूरपासून तेरा किलोमीटर अंतरावर आहे. सांगानेरमधील या जैन मंदिराच्या शेवटच्या दोन मजल्यांवर लोकांना जाण्यास मनाई आहे, याचे मोठे रहस्य जाणून घेऊया.
भारतात अशी अनेक मंदिरे आहेत जी केवळ त्यांच्या वास्तुकला आणि सौंदर्यासाठीच नव्हे तर श्रद्धा आणि श्रद्धेशी संबंधित चमत्कार आणि मनोरंजक गोष्टींसाठी देखील ओळखली जातात.
सांगानेर हे राजस्थानचे गुलाबी शहर असलेल्या जयपूरजवळ आहे. एकेकाळी संग्रामपूर म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या, सांगानेरमधील हे मंदिर सात मजली रचना आहे. त्यापैकी मंदिराचे पाच मजले मंदिराच्या तळघरात बांधले आहेत. या रहस्यमय मंदिराचे रक्षण जमिनीखाली राहणाऱ्या यक्षांनी केले आहे,असे मानले जाते. या पवित्र मंदिराशी संबंधित धार्मिक आख्यायिका, श्रद्धा आणि त्यातील मनोरंजक तथ्यांबद्दल तपशीलवार माहिती जाणून घेऊया.
*संघीजी मंदिराचा धार्मिक इतिहास.*
सांगानेर, जेथे संघीजींचे मंदिर आहे, तेथे एकेकाळी चंपावती, चकसू, ततकगढ आणि अमरामगढ ही राज्ये होती, त्यांना सांगानेरच्या प्रगतीचा हेवा वाटत होता. या राज्यांच्या राजांनी एकदा सांगानेरवर हल्ला केला आणि त्याचे खूप नुकसान केले. या हल्ल्यात शेजारच्या राज्यांच्या सैन्यानेही येथे असलेले आदिनाथ मंदिर उद्ध्वस्त करण्याचा प्रयत्न केला. परंतु मंदिराच्या हद्दीत प्रवेशही करू शकले नाहीत. सांगानेरला नंतर राजकुमार संगाने पुन्हा वसवले.
*तो रथ अचानक गायब झाला.*
असे मानले जाते की एकेकाळी येथे संघीजी मंदिराजवळ एक मोठी विहिर असायची. एकेकाळी, महावत नसलेल्या दोन हत्तींनी ओढलेला रथ अचानक येथे आला. ज्या दरम्यान अनेक लोकांनी त्याला रोखण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तो थांबू शकला नाही आणि शेवटी या मोठ्या विहीरीसमोर थांबला. त्यात दिगंबर जैन यांची मूर्ती ठेवण्यात आल्याचे लोकांना आढळले. लोकांनी ती मूर्ती खाली उतरवून विहिरीच्या काठावर ठेवताच गजराथ गायब झाला. असे मानले जाते की त्या काळातील राजालाही स्वप्नामध्ये हे मंदिर दिसले होते.
*केवळ दिगंबर साधूच पाचव्या मजल्यावर प्रवेश करू शकतात.*
संघीजी मंदिरात एकूण सात मजले आहेत, ज्यापैकी पाच मजले जमिनीच्या आत बांधलेले आहेत. जमिनीखाली तिसर्‍या मजल्यावर एक प्राचीनमंदिर आहे. येथे ब्रह्मचर्याचे पालन करणारा केवळ दिगंबर साधूच त्याच्या साधना आणि तपश्चर्येच्या बळावर प्रवेश करू शकतो. मंदिराच्या या मजल्यावर सामान्य लोकांना प्रवेश करण्यास पूर्णपणे मनाई आहे.
मंदिरातील मूर्ती ठराविक कालावधीसाठी देवतांच्या परवानगीने दिगंबर जैन सांधुद्वारे वेळोवेळी लोकांच्या दर्शनासाठी आणल्या जातात. लोकांची अशी धार्मिक श्रद्धा आहे की जरी एखादी व्यक्ती कोणत्याही प्रकारे येथे पोहोचली तरी त्याला नंतर मोठे परिणाम भोगावे लागतील. त्याच वेळी सांगानेरच्या या मंदिरात जमिनीखाली बांधलेल्या शेवटच्या मजल्यावर आजतागायत कोणीही पोहोचू शकलेले नाही. लोकांचा असा विश्वास आहे की ते एका मोठ्या तपकिरी सापाने संरक्षित केले आहे.
हे मंदिरातील पाच तळमजले, मुळात चतुर्थकालिन असल्याचे जाणकार सांगतात. आठव्या शतकात या मंदिरावर दोन मजले बांधले गेले.
आत्ता एकोणीसशे तेहतीस साली चारित्र्य चक्रवर्ती शांतिसागर महाराजांनी तिसर्‍या तळघरातील मूर्ती एक दिवसासाठी दर्शनासाठी बाहेर आणल्या होत्या.
त्यानंतर एकोणीसशे एकाहत्तर साली देशभूषण महाराजांनी तीन दिवसांसाठी आणल्या होत्या. तेंव्हा दोन तास मूर्त्या परत तळघरात ठेवायला उशीर झाला, तेंव्हा पूर्ण परिसर किड्यांनी व्यापला होता. मुर्त्या पुन्हा तळघरात ठेवताच किडे गायब झाले.
त्यानंतर एकोणीसशे एकाहत्तर साली देशभूषण महाराजांनी तीन दिवसांसाठी आणल्या होत्या. तेंव्हा दोन तास मूर्त्या परत तळघरात ठेवायला उशीर झाला, तेंव्हा पूर्ण परिसर किड्यांनी व्यापला होता. मुर्त्या पुन्हा तळघरात ठेवताच किडे गायब झाले.
त्यानंतर एकोणीसशे एकोणनव्वद मध्ये विमलसागर महाराज, एकोणीसशे ब्याण्णव मध्ये कुंथुसागर महाराज, एकोणीसशे नव्याण्णव मध्ये सुधासागर महाराज, दोन हजार सतरा मध्ये सुधासागर महाराजांनी प्रत्येकी तीन दिवसांसाठी या मूर्त्या बाहेर दर्शनासाठी आणल्या होत्या.
भाग्यश्री मुधोळकर.