शेतातील राणी भाग - ४
रानबा झाडाखाली बसलेला असतो. रानबाला झाडाखाली बघितल्यावर पार्वतीबाईला वाटते रानबा झाडाखाली विचार करत बसलेला आहे. पार्वतीबाई आणि अनिता रानबाच्या हळूच जवळ जातात. जवळ गेल्यावर पार्वतीबाईला विचित्र दृश्य दिसते. रानबाच्या तोंडाला फेस आलेला असतो. शेजारीच कीटकनाशकाच्या फवारणीची जवळजवळ अर्धी संपलेली बाटली दिसते. अनितापण हे सगळं बघते.
हे दृश्य बघितल्या बघितल्या अनिता त्याच्याजवळ बसते आणि रानबाचे खांदे गदागदा हलवू लागते आणि जरा जोरात आवाज देते बाबा...बाबा...बाबा. परंतु रानबा कडून कोणताही प्रतिसाद नसतो. अनिता रानभाचा छातीला कान लावून त्याच्या छातीच्या ठोक्यांचा अंदाज घेण्याचा प्रयत्न करते. नंतर नाका खाली बोटे धरून श्वास चालू आहे का हे बघते. रानबाचा श्वास बंद झालेला असतो; त्याने या जगाचा निरोप घेतलेला असतो. अनिताच्या जेव्हा हे लक्षात येते तेव्हा अनिता बाबा..... बोलून जोराने हुंदका फोडते. पार्वतीबाई सुन्न होऊन काही वेळ तशीच उभी राहते. तिच्या शरीरातील बळ संपलेले असते.
अनिताचा रडण्याचा आवाज ऐकून आजूबाजूचे शेतकरी तिथे जमा होतात. कोणी डॉक्टरांना बोलवा म्हणतं, कोणी पार्वतीबाईला सांत्वना देत असतं, कोणी इकडे तिकडे फोन करत असतं. पार्वतीबाई चक्कर येऊन जोरात खाली पडते. बायका पार्वतीबाईच्या तोंडावर पाणी मारून, आवाज देऊन तिला उठवण्याचा प्रयत्न करतात. पार्वतीबाईची ही अवस्था बघून अनिता तिच्या जवळ जाते. पार्वतीबाई काही क्षणानंतर डोळे उघडते तिने डोळे उघडल्याबरोबर लगेचच अनिता तिला घट्ट मिठी मारते आणि जोराने आई!...आई!.... म्हणून रडते.
गावात बातमी पसरते. लोक येतात, बघतात, कुजबुजतात -
"कर्जात गेले म्हणे..."
"पोरीच्या सासरी भाडंण चालू म्हणे..."
"कर्जात गेले म्हणे..."
"पोरीच्या सासरी भाडंण चालू म्हणे..."
ती काळी रात्र पार्वतीबाई, अनिता आणि कावेरी यांच्यासाठी सरता सरत नव्हती. त्यांनी कधीच विचार केला नसेल की अशी काळी रात्र त्यांच्या आयुष्यात येईल. लोक कुजबुजत होते कि रानबाने आत्महत्या केली. परंतु ती आत्महत्या नव्हती.
"जरी उघड्या डोळ्यांनी दिसत नसते"
"तरी आत्महत्यामागे कुणीतरी असते"
"तरी आत्महत्यामागे कुणीतरी असते"
रानबाच्या आत्महत्या मागे "समाजाचा" एक विद्रूप असा असदृश चेहरा होता.
रात्रभर कोणाच्या डोळ्याला लागलेला नसतो.ती रात्र कशी बशी सारखे. दुसरा दिवस उजाडतो. पार्वतीबाई स्वतःला सावरण्याचा ( किमान तसं दाखवण्याचा ) प्रयत्न करते. कारण तिला माहीत असतं आता तिच्या मुलींकडे बघणार दुसरा कोणीच नाहीये. तिच्या मुलींसाठी तिलाच उभे राहायचे आहे.
शेजारीन - पार्वती सांभाळ स्वतःला; आता तुलाच बघायचं आहे समद.
पार्वतीबाई - हं.....
शेजारीन - तुझ्या पोरींकडे बघ तूच जर अशी खचली तर त्यांच्याकडे कोण बघेल.
पार्वतीबाई - हं...
पार्वतीबाई - हं.....
शेजारीन - तुझ्या पोरींकडे बघ तूच जर अशी खचली तर त्यांच्याकडे कोण बघेल.
पार्वतीबाई - हं...
सर्व शेजारचे निघून गेल्यावर नातेवाईक गेल्यावर कावेरी आणि अनिता पार्वतीबाई जवळ जाऊन बसतात. दोघेही पार्वतीबाईला बिलगून बसतात. पार्वतीबाईच्या खांद्यावर डोकं ठेवतात. पार्वतीबाई मुलींच्या डोक्यावरून मायेन हात फिरवते.
अनिता - आई तू नाही ना जाणारा आम्हाला सोडून.
पार्वती बाई - नाही पोरी! नाही जाणार मी आहे तुमच्यासंघ.
कावेरी - आई बाबांनी आपल्याला असं अर्ध्यात सोडून नव्हतं जायला पाहिजेल.
पार्वतीबाई - नशिबाचा मोर कोणाला जाता येता का?
पार्वती बाई - नाही पोरी! नाही जाणार मी आहे तुमच्यासंघ.
कावेरी - आई बाबांनी आपल्याला असं अर्ध्यात सोडून नव्हतं जायला पाहिजेल.
पार्वतीबाई - नशिबाचा मोर कोणाला जाता येता का?
अनिता त्यादिवशी शाळेत जायला तयार नव्हती.
पार्वतीबाई - अनिता तुलाच शाळात जावाच लागल.
अनिता - आई मला भीती वाटते!
पार्वतीबाई - पोरी घाबरून चालायचं नाही. तुला आता मोठ्या जोमान अभ्यास करावा लागल.
अनिता - आई.... रडते
पार्वतीबाई - पोरी रडून कसं चालल! तुझ्या बाबांच सपान हाय तू शिकून मोठी साहेबिन व्हावी; तेव्हा तुला शिकाव लागनं.
अनिता - आई तू एकटी सगळं कसं करणार? मी तुला कामात मदत करत जाईल.
पार्वतीबाई - नाय तू काम करायचं नाय तू फक्त शिकायचं आणि खूप मोठा व्हायचं. तुझ्या बाबांचं सपान पूर्ण करायच.
कावेरी - आई तू आता पुढे कसं करणार? आपली जमीन तर त्या पाटलानं गिळली.
पार्वतीबाई - मी करिल कायबी? मजुरी करीन, धुनि-भांडी करीन, रोजंदारी करीन पण मी अनिताला चांगलं शिकवील.
अनिता तू फक्त शिक आणि मोठी साहेबिन व्हय.
अनिता - आई मला भीती वाटते!
पार्वतीबाई - पोरी घाबरून चालायचं नाही. तुला आता मोठ्या जोमान अभ्यास करावा लागल.
अनिता - आई.... रडते
पार्वतीबाई - पोरी रडून कसं चालल! तुझ्या बाबांच सपान हाय तू शिकून मोठी साहेबिन व्हावी; तेव्हा तुला शिकाव लागनं.
अनिता - आई तू एकटी सगळं कसं करणार? मी तुला कामात मदत करत जाईल.
पार्वतीबाई - नाय तू काम करायचं नाय तू फक्त शिकायचं आणि खूप मोठा व्हायचं. तुझ्या बाबांचं सपान पूर्ण करायच.
कावेरी - आई तू आता पुढे कसं करणार? आपली जमीन तर त्या पाटलानं गिळली.
पार्वतीबाई - मी करिल कायबी? मजुरी करीन, धुनि-भांडी करीन, रोजंदारी करीन पण मी अनिताला चांगलं शिकवील.
अनिता तू फक्त शिक आणि मोठी साहेबिन व्हय.
अनिताला पार्वतीबाईने खूप समजून सांगितल्यावर अनिता शाळेत जायला तयार झाली. शाळेतले शिक्षक पार्वतीबाईला धीर देतात.
शिक्षक - फार वाईट झाले! असे व्हायला नको होते! आम्हाला आशा आहे तुमच्यावरील दुःखद प्रसंगाचा अनिताच्या शिक्षणावर कोणताही परिणाम होणार नाही.
पार्वतीबाई - नाय होणार मी तिला लई शिकविल. काबाड कष्ट करील. सर तुम्ही माझापेक्षा जास्त शिकेल आहेत. तुम्ही मला सांगा की शेतकऱ्याच्या बायकोने आत्महत्या केली असं कधी वाचलं किंवा ऐकलं? अहो सर शेतकऱ्याची बायको लय खंबीर असते. ती ना कधी खचते; ना कधी हार मानते! एक वेळ शेतकरी धीर सोडीन; पण शेतकऱ्याची बायको कधीच मागे हटणार नाही.
"एक ती होती इंग्रजांशी लढणारी झाशीची राणी"
"एक ही आहे परिस्थितीशी लढणारी शेतातली राणी"
पार्वतीबाई - नाय होणार मी तिला लई शिकविल. काबाड कष्ट करील. सर तुम्ही माझापेक्षा जास्त शिकेल आहेत. तुम्ही मला सांगा की शेतकऱ्याच्या बायकोने आत्महत्या केली असं कधी वाचलं किंवा ऐकलं? अहो सर शेतकऱ्याची बायको लय खंबीर असते. ती ना कधी खचते; ना कधी हार मानते! एक वेळ शेतकरी धीर सोडीन; पण शेतकऱ्याची बायको कधीच मागे हटणार नाही.
"एक ती होती इंग्रजांशी लढणारी झाशीची राणी"
"एक ही आहे परिस्थितीशी लढणारी शेतातली राणी"
क्रमशः
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा