संसार… हा शब्द उच्चारताच मनात किती गोड, किती तिखट, किती कडवट आणि किती गहिरे अनुभव जागे होतात. दोन माणसांनी एकत्र यायचं, दोन मनांनी एक होऊन आयुष्याचा प्रवास सुरू करायचा, हीच खरी संसाराची सुरुवात असते. पण हा प्रवास फक्त गुलाबाच्या पाकळ्यांनी भरलेला नसतो. कधी काटे टोचतात, कधी वादळं धडकतात, कधी आकाशात इंद्रधनुष्य पसरतं, तर कधी काळोख्या रात्रींचं सावट मनावर येतं. तरीसुद्धा हा संसार म्हणजे एक वेगळीच जादू आहे, जिथे दोन व्यक्ती आपलं जग एकत्र विणतात.
सुरुवातीला जेव्हा दोन मने भेटतात, तेव्हा फक्त प्रेमाचं राज्य असतं. प्रत्येक नजर एक कविता वाटते, प्रत्येक क्षण सोन्याहून पिवळा वाटतो. पहिलं प्रेम म्हणजे एखाद्या गाण्यात हरवून जाण्यासारखं, जिथे बाकीचं जग विसरलं जातं. तासन्‌तास गप्पा मारताना वेळ कसा उडून जातो हे कळतच नाही. मनात फुलपाखरं उडतात, ओठांवर हसू फुलतं, आणि हृदय धडधडतं. पण संसार फक्त या गोड आठवणींवर उभा राहत नाही. कारण लग्नाच्या अंगठ्या हातात आल्या की खऱ्या अर्थाने आयुष्याचा नवा अध्याय सुरू होतो.
दोन व्यक्ती वेगळ्या घरातले, वेगळ्या संस्कारांचे, वेगळ्या स्वभावाचे — जेव्हा एकत्र राहायला लागतात, तेव्हा सुरुवातीचे गोडवे हळूहळू वास्तवाच्या धक्क्यांशी भिडतात. एखाद्याला लवकर उठायची सवय असते, तर दुसऱ्याला उशिरापर्यंत झोपायची. एखाद्याला चहा गोड आवडतो, तर दुसऱ्याला कडवट. एखाद्याला खर्च करायला आवडतं, तर दुसरा प्रत्येक पैशाची बचत करतो. या छोट्या छोट्या फरकांमधूनच खरे वाद उगम पावतात. पण या वादातही एक वेगळाच गोडवा दडलेला असतो. कारण हे वाद तात्पुरते असतात, आणि त्यातून समजूत काढणं, तडजोड शिकणं आणि एकमेकांच्या आवडी-निवडी मान्य करणं हा संसाराचा खरा अर्थ आहे.
संसार म्हणजे फक्त प्रेमाच्या कविता नाहीत, तो आहे जबाबदाऱ्यांचा डोंगर. घर चालवायचं, मुलांच्या शिक्षणाची काळजी घ्यायची, आईवडिलांची सेवा करायची, पैशांची गणितं जुळवायची — या सगळ्याचा बोजा दोघांनी मिळून पेलायचा असतो. इथेच संसाराचं खरं कस लागतो. एकजण थकून घरी परततो, दुसरा संध्याकाळी जेवणाची तयारी करतो. एकाला नोकरीत अपमान सहन करावा लागतो, तर दुसरा त्याचं मनोबल वाढवतो. संसार म्हणजे हेच — सुख-दुःखात खांद्याला खांदा लावून चालणं.
कधी कधी संसाराचा प्रवास खूपच खडतर होतो. आर्थिक अडचणींनी घेरलेलं घर, नोकरी गमावल्याची खंत, आजारपणाचं सावट, मुलांच्या भविष्याची चिंता — या सगळ्यात माणूस खचून जातो. पण त्या वेळी एक जोडीदार दुसऱ्याला आधार देतो. “आपण दोघं आहोत, म्हणजे सगळं पार करू” हा विश्वासच पुढे नेतो. खरं तर संसाराची ताकद याच विश्वासात असते. पैशाने सगळं मिळतं, पण खऱ्या संकटाच्या काळात जोडीदाराने दिलेला हात, दिलासा देणारा शब्द आणि डोळ्यातलं प्रेमाचं पाणी हेच खरी संपत्ती असते.
संसारात वाद नसायला हवेत असं नाही. उलट वाद हेच नातं घट्ट करतात. कारण वाद म्हणजे दोन व्यक्तींच्या भावना एकमेकांसमोर मांडणं. पण त्यातही मर्यादा हवी. “तुझं नेहमीच चुकतं” असं बोलण्यापेक्षा “आपण दुसरा मार्ग शोधूया” असं म्हणणं संसार टिकवून ठेवतं. संवाद म्हणजे संसाराचं प्राणवायू आहे. संवाद तुटला की नातं श्वास घेणं थांबतं. म्हणूनच कितीही व्यस्त असलो तरी दोन शब्द बोलणं, एकत्र बसणं, हसणं-रडणं हे गरजेचं आहे.
आपल्या समाजात अजूनही संसार म्हणजे फक्त बाईची जबाबदारी मानली जाते. पण खरं पाहिलं तर संसार दोघांनी मिळून घडवायचा असतो. बाई घर सांभाळते, पुरुष बाहेरचं काम पाहतो — ही जुनी व्याख्या आता बदलते आहे. आज स्त्रिया नोकरी करतात, पुरुष स्वयंपाक करतात, दोघंही मुलांचं संगोपन करतात. हेच खरं आहे — संसारात कोणी मोठं-लहान नसतं, दोघंही समान भागीदार असतात.
संसाराचा प्रवास फक्त अडचणींचाच नसतो, त्यात कितीतरी गोड क्षणही असतात. पहिलं बाळ हातात घेण्याचा आनंद, एकत्र केलेली पहिली सहल, एखाद्या छोट्या यशानंतरचा आनंदोत्सव, रात्री उशिरापर्यंत चाललेली गप्पा — हे सगळे क्षण नातं सोन्यासारखं बळकट करतात. कधी वाद होतो, पण दुसऱ्या क्षणी एकमेकांशिवाय अपूर्ण असल्याची जाणीव मनाला भिडते. हाच संसाराचा गोडवा आहे.
वेळ जातो, वय वाढतं, सुरकुत्या चेहऱ्यावर उमटतात, केस पांढरे होतात. पण संसाराचा प्रवास जर प्रेम, विश्वास आणि संयमाने केला असेल, तर वृद्धापकाळातही हातात हात घेऊन चालणं हीच खरी कमाई ठरते. शेवटी संसार म्हणजे फक्त दोन लोकांची कहाणी नाही; तो आहे दोन कुटुंबांचा संगम, दोन जगांचा संगम, दोन हृदयांचा अद्भुत प्रवास.
संसारात सुख आहे, दुःख आहे, वाद आहेत, समजुती आहेत, तडजोडी आहेत, स्वप्नं आहेत, आणि त्यातलं सारं काही शेवटी प्रेमाने गुंफलेलं आहे. म्हणूनच संसाराला मंदिर म्हणतात, आणि त्या मंदिरातलं प्रेम हेच देव असतं. संसार जगणं म्हणजे रोज नवा धडा शिकणं, रोज नवं हसणं, रोज नव्या संघर्षाला सामोरं जाणं आणि रोज नवं स्वप्न पाहणं.
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा