उंच भरारी...
अन्विता पाटील, साधी, शांत, अभ्यासू, पण आयुष्यात काहीतरी मोठं करण्याची स्वप्नं बाळगणारी एक १७ वर्षांची मुलगी. घरची परिस्थिती फारशी चांगली नव्हती. वडील शेतमजूर, आई अंगणवाडी सेविका. घरात रोज पैशांबद्दलची चिंता, पण कधी कधी पुस्तकांच्या पानांतून मिळणारी शक्ती तिच्या मनाला उभारी द्यायची.
अन्विताचं एक ठाम स्वप्न होतं, “मला वैज्ञानिक व्हायचं आहे… माझ्या गावासाठी, माझ्या कुटुंबासाठी काहीतरी मोठं करायचं आहे.” पण स्वप्न इतकं मोठं असल्यावर त्यांना अडथळेही मोठेच भेटतात.
१२वीचा निकाल लागला. ती उत्कृष्ट गुणांनी उत्तीर्ण झाली. पण ताबडतोब एक जुना आवाज घरात उठला,
“मुलगी एवढं शिकून काय करणार? डिप्लोमा घेऊन नोकरी करावी.”
“मुलगी एवढं शिकून काय करणार? डिप्लोमा घेऊन नोकरी करावी.”
आई-वडील वाईट नाहीत, पण त्यांच्या मनात भीती होती.
मोठं शहर, मोठे खर्च, आणि आपल्या साध्या घरातल्या साध्या स्वप्नांनी एवढं मोठं धाडस करायचं?
मोठं शहर, मोठे खर्च, आणि आपल्या साध्या घरातल्या साध्या स्वप्नांनी एवढं मोठं धाडस करायचं?
परंतु अन्विता मागे हटणाऱ्यांपैकी नव्हती. एका रात्री तिने वडिलांना म्हटलं, “बाबा, मला शिकायचं आहे. तुम्ही आयुष्यभर माझ्यासाठी झटलात… आता मला जगाला दाखवू द्या की तुमच्या मुलीत ताकद आहे.”
आई-बाबांना तिच्या डोळ्यातला आत्मविश्वास जाणवला.
त्यांनी तिचं स्वप्न मान्य केलं, जोखीम माहित असूनही.
त्यांनी तिचं स्वप्न मान्य केलं, जोखीम माहित असूनही.
अन्विता पुण्यातल्या एका चांगल्या विज्ञान संस्थेत प्रवेश घेते. नवीन शहर… अपरिचित लोक… हॉस्टेलचं एकटेपण… आणि अभ्यासाचा प्रचंड ताण.
पहिल्याच महिन्यात तिला जाणवलं, “इथे सगळे खूप तेजस्वी आहेत… मी त्यांच्याइतकी नाही.”
कधी कधी ती रात्री खिडकीतून खाली बघत विचारायची,
“मी खरंच मोठं काही करू शकते का?”
“मी खरंच मोठं काही करू शकते का?”
पण त्याच रात्री तिला वडिलांचा एक व्हिडीओ कॉल आठवायचा, “घाबरू नको गं… मोठं ध्येय पूर्ण करायचं असेल तर भीती तर वाटतेच! भीती वाटणं म्हणजे तू योग्य दिशेने चालली आहेस.” त्या शब्दांनी ती पुन्हा एकदा उभी रहायची.
कॉलेजमध्ये पहिली मोठी संशोधन स्पर्धा होती.
अन्विताने मनापासून एक प्रोजेक्ट तयार केला, “स्वस्त आणि ग्रामीण भागात वापरता येईल असा जलशुद्धीकरण मॉडेल”. तिच्या मनात जिंकायची खात्री होती.
अन्विताने मनापासून एक प्रोजेक्ट तयार केला, “स्वस्त आणि ग्रामीण भागात वापरता येईल असा जलशुद्धीकरण मॉडेल”. तिच्या मनात जिंकायची खात्री होती.
स्पर्धेचा दिवस आला. पॅनेलसमोर ती ताणाने थरथरली.
शेवटी निकाल लागला, तिचं नाव पहिल्या १० मध्येही नव्हतं.
शेवटी निकाल लागला, तिचं नाव पहिल्या १० मध्येही नव्हतं.
काही विद्यार्थ्यांनी तिची मजा केली, “गावातून आलेल्या मुलीचा प्रोजेक्ट कसा जिंकणार?”
त्या शब्दांनी तिचं हृदय तुटलं. खूप रडली ती.
क्षणभर वाटलं, “हे माझं क्षेत्र नाही.”
क्षणभर वाटलं, “हे माझं क्षेत्र नाही.”
त्या रात्री तिच्या रूममध्ये बसून, तिने स्वतःलाच विचारलं,
“एवढ्या लहान अपयशाने मी माझं स्वप्न सोडून द्यायचं?”
आणि त्याच क्षणी एक वाक्य मनात चमकलं,
“अपयश म्हणजे यशाकडे नेणारी पहिली पायरी.”
“एवढ्या लहान अपयशाने मी माझं स्वप्न सोडून द्यायचं?”
आणि त्याच क्षणी एक वाक्य मनात चमकलं,
“अपयश म्हणजे यशाकडे नेणारी पहिली पायरी.”
अपयश विसरून ती पुन्हा अभ्यासात झोकून गेली.
ग्रंथालयात बसून पुस्तकं चाळत राहिली. शेवटी तिने ठरवलं, “मला माझं जलशुद्धीकरण मॉडेल अधिक चांगलं बनवायचं आहे.”
ग्रंथालयात बसून पुस्तकं चाळत राहिली. शेवटी तिने ठरवलं, “मला माझं जलशुद्धीकरण मॉडेल अधिक चांगलं बनवायचं आहे.”
तिने नवीन तंत्रज्ञान शिकायला सुरुवात केली. प्रत्येक छोट्या प्रगतीने तिचा आत्मविश्वास वाढू लागला.
हळूहळू शिक्षकही म्हणू लागले, “ही मुलगी काहीतरी वेगळं करेल!”
हळूहळू शिक्षकही म्हणू लागले, “ही मुलगी काहीतरी वेगळं करेल!”
एका दिवशी नोटीस लागली, “राष्ट्रीय स्तरावरील यंग सायंटिस्ट स्पर्धा.”
अन्विताचं हृदय धडधडलं. ही ती स्पर्धा जिथे देशभरातील उत्तम विद्यार्थी आपल्या प्रोजेक्टचं प्रदर्शन करतात.
अन्विताने स्वतःच्या प्रोजेक्टला अंतिम रूप दिलं.
रात्री जागून रिपोर्ट्स, प्लॅन्स, मॉडेल्स तयार केले. तिचे हात दुखू लागले, डोळे लाल झाले, पण मन मजबूत होतं.
अन्विताने स्वतःच्या प्रोजेक्टला अंतिम रूप दिलं.
रात्री जागून रिपोर्ट्स, प्लॅन्स, मॉडेल्स तयार केले. तिचे हात दुखू लागले, डोळे लाल झाले, पण मन मजबूत होतं.
स्पर्धेचा दिवस आला. प्रोजेक्ट हॉलमध्ये हजारो लोक, मीडिया, जजेस… आवाज, धडधड, उत्सुकता!
जज तिच्याकडे आले. अन्विताने तिची संपूर्ण कल्पना स्पष्टपणे सांगितली, कसं तिचं मॉडेल गावांमध्ये अगदी कमी किमतीत वापरता येईल आणि कित्येक घरांना स्वच्छ पाणी मिळू शकेल. तिचे शब्द जजच्या चेहऱ्यावर आदर निर्माण करून गेले.
निकाल जाहीर होत होते. तिचे हात थरथरत होते.
“प्रथम क्रमांक — अन्विता पाटील, महाराष्ट्र!”
तिला एका क्षणासाठी काही कळालेच नाही.
मात्र सभागृहात टाळ्यांचा गडगडाट सुरू झाला.
“प्रथम क्रमांक — अन्विता पाटील, महाराष्ट्र!”
तिला एका क्षणासाठी काही कळालेच नाही.
मात्र सभागृहात टाळ्यांचा गडगडाट सुरू झाला.
अन्विताच्या डोळ्यातून अश्रू आले, दुःखाचे नव्हे, प्रयत्नांचे, जिद्दीचे आणि स्वप्न पूर्ण झाल्याचे!
तिच्या आई-वडिलांना मंचावर बोलावलं. तलम प्रकाशात उभ्या असलेल्या त्या दोन्ही व्यक्तींच्या चेहऱ्यावर अभिमानाचं ते चमकणारं तेज, संपूर्ण आयुष्यभर त्यांनी कधी अनुभवला नव्हतं इतकं!
स्पर्धेतून परतल्यावर गावात लोक जमले. सगळे कौतुक करत होते, “आपली मुलगी तर वैज्ञानिक होणार!”
अन्वितानं आपल्या गावात मोफत प्रशिक्षण सुरू केलं,
पाण्याची योग्य साठवण, शुद्धीकरण, पर्यावरण संवर्धन.
गावातल्या मुलांना ती म्हणायची, “तुम्हीही मोठं काही करू शकता. सुरुवात स्वप्न बघण्यापासून होते.”
पाण्याची योग्य साठवण, शुद्धीकरण, पर्यावरण संवर्धन.
गावातल्या मुलांना ती म्हणायची, “तुम्हीही मोठं काही करू शकता. सुरुवात स्वप्न बघण्यापासून होते.”
एक मुलगी जिच्याकडे पैसा नव्हता, सुविधा नव्हत्या,
पण होती, जिद्द, चिकाटी आणि स्वतःवरचा विश्वास.
पण होती, जिद्द, चिकाटी आणि स्वतःवरचा विश्वास.
अन्विताने सिद्ध केलं, मोठेपण परिस्थितीत नसतं… ते आपल्या निश्चयात असतं.
समाप्त