कथा -त्या लिहिलेल्या सहा ओळी भाग १
छोट्या जयाने वर्गात प्रवेश केला. सर्व विद्यार्थिनींची पहिल्या बाकावर बसण्यासाठी ची स्पर्धा लागली होती. तो शाळेचा पहिला दिवस. नुकत्याच उन्हाळ्याच्या दीर्घ सुट्या संपून नवीन वर्षाचा प्रारंभ झाला होता. छोटी जया, केस कसे तरी रिबिनिने बांधलेले, मळलेले दप्तर, अंगावरील कपड्यांचा रंग उडालेला, अशी वर्गात प्रवेश करती झाली...
वर्ग पाचच्या वर्ग शिक्षिकेने वर्गात प्रवेश केला. विद्यार्थ्यांचा चाललेला गोंधळ, शिक्षिकेच्या येण्याने शांत झाला. सर्व विद्यार्थ्यांनी बाईंना अभिवादन केले. जया पार गोंधळलेल्या स्थितीत उभी होती. तिला कुणीही आपल्या बाकावर बसू देण्यास तयार नव्हते. बाईंचे लक्ष तिच्याकडे गेले.' काय नाव तुझं'? 'जया'! 'बरं बस. द्या तिला जागा'. ती मिळेल तिथे मागच्या बाकावर जाऊन बसली.
बर ,मुलांनो! 'तुम्ही तुमची उन्हाळी सुट्टी कशी घालविली, ते लिहा बरं दहा ओळी... लिहिता येतंय ना तुम्हाला'? सर्व विद्यार्थ्यांनी होकार दिला. जया ने विचार केला, आपण तर उन्हाळी सुट्टीत, शेतातून रान गवऱ्या गोळा करून, पोत्यात भरून, डोक्यावरून अनवाणी पायाने, घरी वर्षभराच्या सरपणासाठी भरून ठेवल्या. तिला अजूनही उन्हाने तापलेल्या रस्त्यावरचे पायाला बसलेले चटके आठवले .
हे लिहायचं का आपण? ती गोंधळून गेली. नको! बाई काय म्हणतील? ती तशीच बसून राहिली. तिच्या खांद्यावर बाईंनी हात ठेवून म्हटले, 'काय जया! का अशी बसून आहेस? लिही काहीही'...' बरं का मुलांनो! काहीही लिहा'. 'पाच सहा ओळी तरी तुमच्या वहित दिसायला पाहिजेत. वही पेन आहे ना!' जयाने कसे तरी तिने केलेल्या कामाची सहा वाक्ये लिहिलीत.
हे लिहायचं का आपण? ती गोंधळून गेली. नको! बाई काय म्हणतील? ती तशीच बसून राहिली. तिच्या खांद्यावर बाईंनी हात ठेवून म्हटले, 'काय जया! का अशी बसून आहेस? लिही काहीही'...' बरं का मुलांनो! काहीही लिहा'. 'पाच सहा ओळी तरी तुमच्या वहित दिसायला पाहिजेत. वही पेन आहे ना!' जयाने कसे तरी तिने केलेल्या कामाची सहा वाक्ये लिहिलीत.
जया पाच किलोमीटर चालून, शाळेत ये जा करू लागली. घरची आर्थिक परिस्थिती दयनीय होतीच. तिच्या पाच भावंडांमध्ये, मधली असूनही, काडीचीही किंमत नसणारी, घरच्या परिस्थितीशी दोन हात करीत, लहानाची मोठी होत जाणारी 'ती'...
अगं जया! तेवढा रांजण भरून ठेव, विहिरीवरून पाणी आणून. आईने तिला सूचना केली. विहीर घराच्या शंभर मीटर अंतरावर... तिथून पाणी आणणे, घरातली स्वयंपाक सोडून सर्व कामे तिनेच करावी. कधी कधी तो सुद्धा करणे. ही सर्व कामे करून शाळेत वेळेवर पोहोचणे.
अगं जया! तेवढा रांजण भरून ठेव, विहिरीवरून पाणी आणून. आईने तिला सूचना केली. विहीर घराच्या शंभर मीटर अंतरावर... तिथून पाणी आणणे, घरातली स्वयंपाक सोडून सर्व कामे तिनेच करावी. कधी कधी तो सुद्धा करणे. ही सर्व कामे करून शाळेत वेळेवर पोहोचणे.
बरं का मुलांनो! 'त्या दिवशी तुम्ही उन्हाळी सुट्टी कशी घालविली ,यावर दहा ओळी लिहिल्या होत्या. हो ना!' सर्व मुले मुली एक साथ म्हणाली,' हो बाई'! 'त्यातल्या काहींनी पाच, तर काहींनी आठ ओळी लिहिल्या. काहींनी सहा ओळी सुद्धा लिहिल्या. सुट्टीत तुम्ही काय केलं ते लिहिलं' .
जयाला आता भीती वाटायला लागली, की आपण लिहिलेल्या ओळी बाईंनी वाचून दाखवल्या तर! आपल्याला संपूर्ण वर्ग हसेल... आपली परिस्थिती दिसेल. सर्व मुलं मुली आपली टिंगल टवाळी करतील. तिचा एवढासा जीव खाली वर होत होता.
बाईंची नजर तिच्यावर स्थिरावली. तशी ती पुन्हा बावचळली. लगेच बाईंनी दुसऱ्या मुलाला उभे केले. अरे वैभव! 'तू मामाच्या गावाला गेला होता म्हणे'! 'आपल्या वर्गातील बरेच विद्यार्थी, सुट्टीत मामाच्या गावाला गेले होते असं दिसतं'. सर्व मुलं मुली एक सुरात 'हो' म्हणाली.
जया मात्र गप्प होती. तिला मामाचे गाव कुठे माहित? सुट्टीत वर्षभराचे इंधन गोळा करून ठेवणे, रोजची कामे करणे, एवढेच तिला माहित. तिचा उदास चेहरा बघून बाईंना वाईट वाटले. तिने लिहीलेल्या त्या सहा ओळी, त्यामधून तिची परिस्थिती, तिची आज्ञाधारकता, तिच्या बाल सुलभ भावनेला जाणारा तडा, या सर्व गोष्टी लक्षात यायला त्यांना वेळ लागला नाही.
मधल्या सुट्टीत सर्व विद्यार्थी पटांगणावर खेळायला निघालेत. हिच्याकडे कुणाचेही विशेष लक्ष गेले नाही.ती वर्गाच्या पायरीवर बसून राहिली. तिलाही खेळायला जावेसे वाटले. परंतु मुलींच्या गर्विष्ठ वागण्याचा तिला खूप त्रास व्हायचा. परंतु ती काहीही करू शकत नव्हती.
एकदा एक मुलगी खेळताना पडली. हात पायाला खरचटले. तशी हीने धावत तिच्या जवळ जाऊन, त्या मुलीला हात धरून पायरीवर बसविले. धावत कार्यालयामध्ये जाऊन फर्स्ट एड चा डबा मागितला. स्वतः कापसाने आयोडीन जखमेला लावले. तिच्या अशा छोट्या छोट्या कृती मुळे वर्गातील मुली तिच्या मैत्रिणी बनल्या.
एक मुलगी अतिशय मग्रूर होती. जयाला मुलींनी जवळ केलेले तिला आवडले नाही.तिने तिला मागच्या बाकावरून सुद्धा उठवून दिले.
एक मुलगी अतिशय मग्रूर होती. जयाला मुलींनी जवळ केलेले तिला आवडले नाही.तिने तिला मागच्या बाकावरून सुद्धा उठवून दिले.
वर्ग सुरू झाला. गणिताच्या तासाला दुसरे शिक्षक आले .का गं! तू अशी मागे उभी का? तुला कोणी शिक्षा केली का? तिचा अबोल पणा थोडा कमी झालेला होता. 'नाही सर! मला जागा देत नाही कुणी बसायला!' ती चाचरत म्हणाली.
'असं का! बरं ,नाव काय तुझं'? जया! 'बरं का जया, हळूहळू तुला कळेल, की इथे शहरात कसं जीवन असतं ते. जागा कोणी देत नसतं, हेही तुला कळेल. ती जागा आपली आपल्याला मिळवावी लागते. आता असे कर. तू या पहिल्या बाकावर ये बसायला'. जिच्या पायाला तिने मलमपट्टी केलेली होती, तिनेच तिला जागा दिली बसायला...
'असं का! बरं ,नाव काय तुझं'? जया! 'बरं का जया, हळूहळू तुला कळेल, की इथे शहरात कसं जीवन असतं ते. जागा कोणी देत नसतं, हेही तुला कळेल. ती जागा आपली आपल्याला मिळवावी लागते. आता असे कर. तू या पहिल्या बाकावर ये बसायला'. जिच्या पायाला तिने मलमपट्टी केलेली होती, तिनेच तिला जागा दिली बसायला...
जयाला तिच्या मैत्रिणी आपल्यामध्ये सामावून घेतील का पाहूया पुढील भागात भाग २ मध्ये
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा