कथा -त्या लिहिलेल्या सहा ओळी भाग ३अंतिम
जयाचे हे वर्ष ह्या शाळेत चाचरत घाबरतच गेले. तिला न्युनगंडाने संपूर्ण घेरले होते. मैत्रिणींशी बोलताना, खेळताना तिला खूप त्रास व्हायचा. तरीही ती नेटाने आपला अभ्यास पूर्ण करायची. तिच्या बालमनाला सावरायला कुणाचाही आधार नव्हता. घरच्या वातावरणात तर ती असून नसल्यासारखी... घरातली सगळी मंडळी एकीकडे, जया एकीकडे. तिने फक्त घरातील कामे करावी. तिला तर घरच्यांनी गृहीतच धरलेले ...
आज वर्ग सातच्या वर्गात, शिपायाने सूचना वही आणली. सर्व विद्यार्थ्यांचे लक्ष त्या सूचना वही कडे केंद्रित झाले. वर्ग शिक्षकेने सूचना वर्गात वाचून दाखविली. "ज्या विद्यार्थ्यांना कबड्डी खेळात भाग घ्यायचा असेल, त्यांनी आपली नावे लवकरात लवकर आपल्या वर्ग शिक्षकांकडे द्यावीत." सर्व विद्यार्थी आपसात कुजबू जायला लागले. कुणी हात वर केले. कुणी नाही. बाईंनी वर्गात नजर फिरविली. जयाची द्विधा मनस्थिती तिच्या चेहऱ्यावर स्पष्ट जाणवत होती. जया! घे की भाग खेळात. शिक्षक शिकवतात कसे खेळायचे ते.
वसंत ऋतु आला म्हणजे, झाडांना नवी पालवी फुटते. फळा फुलांना बहर येतो. त्याप्रमाणे जया चे मन मोहरले. तिने तात्काळ सहमती दर्शविली. परंतु तिचं मन क्षणात मागे फिरले. घरी जायला उशीर झाला तर... आई-बाबा रागावतील.काय करावे? बाईंनी तिचे नाव कबड्डी खेळात नोंदविले. तास संपल्यावर तिने बाईंना विचारले, बाई! उशीर होईल का मला घरी जायला? बाईंनी म्हटले, बघू पुढे... आधी खेळायला सुरुवात तर कर!
शेवटच्या तासाला सर्व मुलं मुली पटांगणात गोळा झाली. खेळ शिकविणारे शिक्षक पटांगणावर आले. चला मुलांनो! पटांगणावर एक फेरी मारा. शिक्षकांनी आदेश दिला. त्यांना शरीरयष्टी ने काटक असणाऱ्या मुली निवडायच्या होत्या.
घरची सगळी कष्टाची कामे करणारी, दूरच्या विहिरीवरून पाणी शेंदून आणणारी, घराचं सडा सारवण, अख्ख घर स्वच्छ करणारी 'ती'. तिचं शरीर काटक आणि चपळ होतं .प्रत्येक गोष्ट मनापासून करण्याची आवड. कोणतेही इतरत्र विचार मनात न आणता एकाच विचाराने झपाटून गेल्या सारखी कामे करणारी. जया! इकडे ये .सरांनी तिचे नाव घेतले. तिला खेळात सामील करून घेतले. तिला खूपच आनंद झाला.
घरची सगळी कष्टाची कामे करणारी, दूरच्या विहिरीवरून पाणी शेंदून आणणारी, घराचं सडा सारवण, अख्ख घर स्वच्छ करणारी 'ती'. तिचं शरीर काटक आणि चपळ होतं .प्रत्येक गोष्ट मनापासून करण्याची आवड. कोणतेही इतरत्र विचार मनात न आणता एकाच विचाराने झपाटून गेल्या सारखी कामे करणारी. जया! इकडे ये .सरांनी तिचे नाव घेतले. तिला खेळात सामील करून घेतले. तिला खूपच आनंद झाला.
ती शाळेत घडलेल्या, कोणत्याच गोष्टी घरी सांगत नसे. तिचे भावंडं तर कायमच तिच्या विरुद्ध असायचे. जणू काही तिला कुठल्याच गोष्टी कळत नाही. तिच्या आईला वाटायचे, किती सालस आहे माझी मुलगी, कुणाच्या अध्यात ना मध्यात.घरची कामे उरकून मुकाट्याने अभ्यास करते. त्यामुळे ती तिच्याबद्दल निर्धास्त असे.
खेळाच्या तासाला दररोज शिक्षक कबड्डीचा सराव घेऊ लागले.काटक , चपळ अशा जयाने मनापासून खेळण्यास सुरुवात केली. कबड्डी खेळाचे बारकावे, कौशल्य अल्पावधीतच आत्मसात केले.
आज आंतर शालेय कबड्डीचा सामना विशेष रंगात आला होता. सामना बघायला शाळेचे मुख्याध्यापक व संपूर्ण शिक्षक वर्ग उपस्थित होता. वर्ग सातची मुलं मुली एकत्र जमली.
ए ',आपल्या वर्गातली जया आहे ना या सामन्यात'. तिच्या वर्गातली मुलगी म्हणाली. हो ना आपण सर्व जयाला प्रोत्साहन देऊया.
सामन्याला सुरुवात झाली. विरुद्ध संघाची पकड सुद्धा मजबूत होती. त्या संघाला पराभूत करण्यासाठी, जया सारख्या चिवट खेळाडू वर, या संघाची संपूर्ण भिस्त होती. झाले ही तसेच. जयाने आपली चपळता, चिवटपणा सर्व कौशल्य पणाला लावून संघाला विजय मिळवून दिला.
आता तर ती, वर्गातील सर्व मुलींची लाडकी तर बनली, शिवाय तिच्या वर्ग शिक्षिकेने तिचे अभिनंदन व कौतुक केले. तिच्या या खेळातील प्राविण्यामुळे सर्व शिक्षकांनी तिचे कौतुक केले. हे सर्व कौतुक शाळे पुरतेच मर्यादित होते.
ए ',आपल्या वर्गातली जया आहे ना या सामन्यात'. तिच्या वर्गातली मुलगी म्हणाली. हो ना आपण सर्व जयाला प्रोत्साहन देऊया.
सामन्याला सुरुवात झाली. विरुद्ध संघाची पकड सुद्धा मजबूत होती. त्या संघाला पराभूत करण्यासाठी, जया सारख्या चिवट खेळाडू वर, या संघाची संपूर्ण भिस्त होती. झाले ही तसेच. जयाने आपली चपळता, चिवटपणा सर्व कौशल्य पणाला लावून संघाला विजय मिळवून दिला.
आता तर ती, वर्गातील सर्व मुलींची लाडकी तर बनली, शिवाय तिच्या वर्ग शिक्षिकेने तिचे अभिनंदन व कौतुक केले. तिच्या या खेळातील प्राविण्यामुळे सर्व शिक्षकांनी तिचे कौतुक केले. हे सर्व कौतुक शाळे पुरतेच मर्यादित होते.
या सर्व गुणां कडे घरच्यांना लक्ष द्यायला वेळच कुठे! खेळताना थोडं खरचटलं ,तरी ती त्याकडे दुर्लक्ष करी. वडिलांना स्वतःच्या काम धंद्यामुळे वेळ नसायचा. आई आणि भावंडांना तिच्याकडे लक्ष द्यायला फुरसत नव्हती. तिचे भावंड आईला, स्वतःच्या शाळेतील गोष्टी सांगताना, ही मात्र घरातील कामे करण्यात गुंतून जायची.
जया, चल! 'आज माझ्या घरा कडून. तुला सोडते नंतर तुझ्या घराच्या रस्त्यावर'. तिची मैत्रीण म्हणाली. तिला वाटले, अर्ध्या वाटेपर्यंत तिची आपल्याला सोबत होईल. दप्तर पाठीवर अडकवून त्या निघाल्या. गप्पागोष्टी करीत चालत असताना, एका गाई ने मागून येऊन मैत्रिणीला धडक दिली. तिची मैत्रीण त्या धडकेने खाली पडली. तिचे दप्तर त्या गाईच्या शिंगात अडकले. शिंगात अडकलेले दप्तर घेऊन ती जोरात पळाली. जयाने मैत्रिणीला कसेबसे उठविले. तिला काही लागले का, हे पाहण्यापेक्षा त्या दप्तराच्या काळजीने दोघीही कासावीस झाल्या. आता काय करावे? हे दृश्य बघणाऱ्यांनी काही करण्याच्या आधीच, जयाने त्याच रस्त्यावर असणाऱ्या दुकानातून एक पाव घेतला. व त्या गाईला शोधून तिला पाव खाण्यास दिला. आणि तिच्या शिंगांतून हळूच दप्तर काढून घेतले.
दोघी घरी परतल्या. जया! तुला कसं सुचतं ग वेळेवर? तिच्या मैत्रिणीने घडलेला हा प्रकार, तिच्या आईला कथन केला. मैत्रिणीच्या आईने तिचे खूप कौतुक केले.
दुसऱ्या दिवशी त्या मुलीने ही गोष्ट वर्गात सांगितली. वर्गातील मुला मुलींनी आश्चर्याने तोंडात बोटे घातली. ही गोष्ट तिच्या वर्ग शिक्षिकेला समजली. बाईंना जयाचा अभिमान वाटला.
दुसऱ्या दिवशी त्या मुलीने ही गोष्ट वर्गात सांगितली. वर्गातील मुला मुलींनी आश्चर्याने तोंडात बोटे घातली. ही गोष्ट तिच्या वर्ग शिक्षिकेला समजली. बाईंना जयाचा अभिमान वाटला.
मुलींनो! आपला कबड्डीचा संघ आता राज्यस्तरावर खेळणार आहे. त्यासाठी दररोज जोमाने सराव करायला हवा. खेळ शिकविणाऱ्या शिक्षकांनी संघाला सूचना केली.
दररोज शेवटच्या तासाला कबड्डीचा सराव करायचा, त्यातून मैदानावर उशीर झाल्यामुळे ती कशीबशी झरझर चालत घरी पोहोचायची.
आज घरी पोहोचायला थोडा उशीरच झाला. आईला वाटले, ही कधी एवढा उशीर करीत नाही. आईचे मन धास्तावले.
शेवटी आईच ती! अग जया, का उशीर झाला? आता जयाने आईला सगळं सांगायचं ठरविलं. कारण तिला राज्यस्तरावर जाण्यासाठी आईच्या परवानगीची आवश्यकता होती. तिने कबड्डी खेळात तिची निवड कशी झाली, तिचे शाळेतील सर्वांनी कौतुक कसे केले, याची इत्यंभूत माहिती दिली.
तिचे भावंडे तिच्याकडे पाहतच राहिले. त्यांना खूप अपराधी वाटायला लागले .आपण जिला कमकुवत समजत होतो, तिच्याकडून कोणतीच अपेक्षा नाही ,असे दर्शवित होतो. आज त्याच आपल्या बहीणीची राज्यस्तरावर होणाऱ्या स्पर्धेमध्ये निवड झाली. तिच्या आई-बाबांना तिच्या कर्तुत्वाचा अभिमान वाटायला लागला. तिच्या आईला कळुन चुकले की, जिला आपण, काहीही न जमणारी, फक्त घरातली कामे करून खालच्या मानेने शाळेत जाणारी समजत होतो, तीच माझी लेक सर्व भावंडां पेक्षा हुशार निघाली.
दररोज शेवटच्या तासाला कबड्डीचा सराव करायचा, त्यातून मैदानावर उशीर झाल्यामुळे ती कशीबशी झरझर चालत घरी पोहोचायची.
आज घरी पोहोचायला थोडा उशीरच झाला. आईला वाटले, ही कधी एवढा उशीर करीत नाही. आईचे मन धास्तावले.
शेवटी आईच ती! अग जया, का उशीर झाला? आता जयाने आईला सगळं सांगायचं ठरविलं. कारण तिला राज्यस्तरावर जाण्यासाठी आईच्या परवानगीची आवश्यकता होती. तिने कबड्डी खेळात तिची निवड कशी झाली, तिचे शाळेतील सर्वांनी कौतुक कसे केले, याची इत्यंभूत माहिती दिली.
तिचे भावंडे तिच्याकडे पाहतच राहिले. त्यांना खूप अपराधी वाटायला लागले .आपण जिला कमकुवत समजत होतो, तिच्याकडून कोणतीच अपेक्षा नाही ,असे दर्शवित होतो. आज त्याच आपल्या बहीणीची राज्यस्तरावर होणाऱ्या स्पर्धेमध्ये निवड झाली. तिच्या आई-बाबांना तिच्या कर्तुत्वाचा अभिमान वाटायला लागला. तिच्या आईला कळुन चुकले की, जिला आपण, काहीही न जमणारी, फक्त घरातली कामे करून खालच्या मानेने शाळेत जाणारी समजत होतो, तीच माझी लेक सर्व भावंडां पेक्षा हुशार निघाली.
तिचे बाबा वर्ग शिक्षिकेला भेटले. तेव्हा तिचे गुणगान ऐकून वडिलांचे हृदय भरून आले .त्यांनी तिला छातीशी कवटाळले .मला माहित नव्हते, ही माझी छोटी चिमुरडी कधीही न बोलणारी, पडेल ते काम करणारी, माझ्या या छकुलीने माझे नाव काढले.
खरोखर! तिच्या त्या वर्गशिक्षिका, तिच्या त्या सुरुवातीच्या सहा ओळी लिहिण्याने प्रभावित झाल्या होत्या. त्या लिहिलेल्या सहा ओळीतूनच तिच्या भविष्याला नवीन दिशा मिळाली.
समाप्त
छाया बर्वे राऊत अमरावती
८३९००८६९१७
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा