स्वप्नं पाहणं ही माणसाची नैसर्गिक प्रवृत्ती आहे. झोपेतली नाही, तर डोळे उघडे असतानाची — जी आपल्याला जगवते, पुढे नेते आणि जगण्याला अर्थ देते. पण गंमत अशी आहे की जेव्हा ती स्वप्नं खरंच फुलायला लागतात, वास्तवाच्या मातीवर अंकुर धरू लागतात, तेव्हा आपल्याच मनात एक भीती निर्माण होते. ही भीती का वाटते? कोणत्या सावल्यांतून ती उगवते? आणि ती ओलांडल्याशिवाय आपण खरंच आपलं स्वप्न जगू शकतो का ?
स्वप्न आणि वास्तव हे जणू दोन टोकांचं झुलं आहेत. स्वप्न म्हणजे आशेचा काजवा, तर वास्तव म्हणजे अंधारातलं जग — जिथं प्रकाशही कधी कधी भीती वाटतो. आपण प्रत्येकजण काहीतरी मोठं करण्याचं स्वप्न पाहतो — डॉक्टर, कलाकार, शिक्षक, लेखक किंवा उद्योजक होण्याचं. पण ज्या क्षणी ते स्वप्न शक्य वाटू लागतं, तेव्हा मनात कुजबुज उठते — “हे खरंच घडेल का? मी तयार आहे का?” ह्याच क्षणी वास्तवाचं वजन जाणवायला लागतं. स्वप्नं म्हणजे आकाशात उडणारी पतंग, आणि वास्तव म्हणजे तिच्या दोरीला घट्ट धरून ठेवणारा हात. त्या दोरीचा समतोल साधणं — हाच खरा संघर्ष असतो.
भीतीची पहिली सावली म्हणजे अपयशाची भीती. “जर मी हरलो तर?” — हा प्रश्न जवळजवळ प्रत्येक स्वप्नवेड्याला छळतो. ज्याने प्रयत्नच केला नाही, त्याला हार मान्य करावी लागत नाही. पण ज्याने स्वप्नांच्या दिशेने पहिले पाऊल टाकलं, त्याच्यासाठी प्रत्येक चुकलेलं पाऊल जड होतं. आपल्या समाजात अपयशाला शिक्षा मानली जाते, अनुभव नाही. त्यामुळे अनेकजण स्वप्न फुलू लागल्यावरच मागे हटतात. कारण फुलं उमलल्यावर गळण्याची शक्यता वाढते — आणि ती भीती मनाला जखडून टाकते.
दुसरी भीती म्हणजे बदलाची. आपल्याला नवं काही हवं असतं, पण नवं म्हणजे काय हेच आपल्याला घाबरवतं. स्वप्न पूर्ण झालं की जीवन बदलतं — जबाबदाऱ्या वाढतात, लोकांच्या अपेक्षा बदलतात, आणि स्वतःचं रूपही वेगळं होतं. ही बदलाची प्रक्रिया सगळ्यांना सोपी वाटत नाही. एखाद्या छोट्या गावातील मुलगा अभिनेता बनण्याचं स्वप्न पाहतो. जेव्हा त्याला पहिली मोठी संधी मिळते, तेव्हा त्याचं हृदय आनंदाने धडधडतं, पण त्याच वेळी भीतीनेही. “मी हे सांभाळू शकेन का?”, “लोक काय म्हणतील?”, “मी तिथं फिट बसेन का?” — या प्रश्नांनी त्याचं मन दडपलं जातं. हीच बदलाची भीती आहे, जी स्वप्नांना मूळ धरू देत नाही.
तिसरी आणि सर्वात प्रभावी भीती म्हणजे समाजाची. आपण समाजात जगतो आणि समाजाच्या नजरा नेहमी आपल्यावर असतात. एखाद्याने स्वप्न पूर्ण करण्याचा प्रयत्न केला की लोक विचारतात — “काय उपयोग?”, “त्यात काही भविष्य आहे का?”, “हे तुला जमेल का?” अशा प्रश्नांनी मनातील उमेद कमी होते. अनेक वेळा आपण स्वतःपेक्षा समाजाची परवानगी शोधतो. पण खरं सांगायचं तर, स्वप्न पाहण्याचं धाडस हेच माणसाचं सर्वात मोठं यश असतं.
या सर्व भीतीचं मूळ एकच — आत्मविश्वासाचा अभाव. भीती ही शत्रू नाही, ती फक्त आपल्याला विचारायला लावते — “मी खरंच तयार आहे का?” जर आत्मविश्वास मजबूत असेल, तर ही भीती आपल्याला तोडत नाही, उलट घडवते. आपण पावसात भिजायचं असतं, पण थेंब पडले की आपण छत्री उघडतो. मग स्वप्नं फुलताना आपण मनाची छत्री का उघडतो? भीती हा पावसाचा थेंब आहे — जो आपल्याला स्वच्छ करतो, बुडवायला नाही.
वास्तव हे अडथळा नाही, तर पाया आहे. वास्तव म्हणजे आपल्याला जमिनीवर ठेवणारं सत्य. स्वप्नं जर आकाशातली भरारी असतील, तर वास्तव ही त्या उड्डाणाची धावपट्टी आहे. वास्तवाशिवाय स्वप्नं म्हणजे पोकळ फुगे — क्षणभर उंच जातात पण लवकर फुटतात. त्यामुळे वास्तवाला शत्रू म्हणून नव्हे, तर आधार म्हणून पाहायला शिका. ज्याचं स्वप्न वास्तवात रुजलेलं असतं, त्याचं फुलणं कधीच थांबत नाही.
प्रत्येक फुलात काटे असतात, पण त्या काट्यांमुळेच फूल जपलं जातं. तसंच, भीतीही आपल्या स्वप्नांची राखण करते. ती सांगते — “सावध रहा, पण थांबू नका.” जगात जे कोणी मोठं झालं, ते सगळे या भीतीतून गेले आहेत. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचं स्वप्न ‘आकाशाला स्पर्श करणं’ होतं. जर त्यांनी वास्तवाच्या मर्यादा पाहून थांबायचं ठरवलं असतं, तर भारताला ‘मिसाईल मॅन’ मिळाला नसता.
भीती ओलांडण्यासाठी काही सोपे मार्ग आहेत. सर्वात पहिले — स्वतःशी प्रामाणिक राहा. तुम्हाला काय हवं आहे हे स्वतःलाच विचारा. दुसरं — स्वप्नं मोठी असली तरी सुरुवात लहान ठेवा. तिसरं — अपयशाचं स्वागत करा, कारण ते शिक्षा नाही, तर शिक्षक आहे. चौथं — सकारात्मक लोकांच्या सहवासात रहा, कारण जे स्वप्नं मानतात तेच तुम्हाला उंच नेतात. आणि पाचवं — वास्तवाशी संवाद ठेवा, कारण ते मार्गदर्शक आहे, अडथळा नाही.
भीती नसती तर स्वप्नांचं सौंदर्यच नसतं. कारण भीतीमुळेच प्रयत्न सुंदर वाटतो. जर काही गमवायचं नव्हतं, तर जिंकण्याचं सुख कसं कळलं असतं? म्हणून जेव्हा पुढचं पाऊल उचलताना मनात धडधड वाटते, तेव्हा समजा — स्वप्न फुलतंय! आणि त्या फुलाचा सुगंध फक्त त्यालाच मिळतो जो भीतीच्या पलीकडे चालत राहतो.
शेवटी एकच सत्य — स्वप्नं फुलताना वास्तवाची भीती वाटते कारण तीच आपल्याला माणूस ठेवते. ती सांगते, “तू जिवंत आहेस, तू काहीतरी खास करतो आहेस.” म्हणून भीतीला शत्रू न समजता, तिला सोबती बनवा. कारण प्रत्येक स्वप्नाचं फूल वास्तवाच्या मातीशिवाय उमलत नाही.
Download the app
आता वाचा ईराच्या कथा सोप्या पद्धतीने, आजच ईरा app इंस्टॉल करा